کنه زعفران و راههای مبارزه و کنترل آن

کنه زعفران و راههای مبارزه و کنترل آن

کنه زعفران و راههای مبارزه و کنترل آن : زعفران یکی از مهم ترین محصولاتی است که بخش قابل توجهی از صادرات غیرنفتی ایران را تامین می کند. در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، آب به عنوان محدود کننده ترین عامل در سهم تولید، اولویت کشت را تعیین می کند.بر این اساس از قدیم الایام کشاورزان ایرانی به ویژه کشاورزان استان خراسان زعفران را با نیاز آبی کم کشت می کردند. گیاه زعفران با شروع بارندگی های پاییزی رشد می کند و با پایان یافتن بارندگی بهاری رشد آن متوقف می شود. این خصوصیت باعث شده است که محصول در مناطقی با بارندگی کم رشد کند  و درآمد بیشتری نسبت به سایر محصولات فراهم کند. یک کشاورز زعفران باید با دشمنان گل زعفران مقابله کند تا به شکوفایی طبیعی و سالم گل زعفران کمک کند. آفات طبیعی زعفران از جمله  کنه‌ها محصولات زراعی را از بین می‌برند و کشاورزان برای مقابله با آن از آفت‌کش‌های شیمیایی استفاده می‌کنند. استفاده از سموم دفع آفات علیه آفات زعفران در بسیاری از مناطق امری رایج است، اما توسط بسیاری از الزامات استاندارد زعفران اروپا پذیرفته نشده است. انتخاب آفت کش ها با توجه به نیاز بین المللی به شیوه های کشاورزی پایدار از نظر زیست محیطی و انطباق با استانداردهای بین المللی بسیار مهم است. با توجه به بحث های عمومی گسترده در مورد اثرات منفی احتمالی آفات زعفران از جمله کنه ها بر کیفیت کلی محصول نهایی زعفران،  در این مقاله به معرفی این آفات پر خطر خواهیم پرداخت.

کنه زعفران :

کنه زعفران مهمترین آفت در  مناطق  کشت زعفران است که سالانه خسارات زیادی به بنه گیاه وارد می کند. کنه های زعفران آفاتی مکنده هستند که باعث خشک شدن زودرس گل زعفران و رشد کم زعفران می شوند. کنه زعفران که از گیاه شیره گیاهی تغذیه می شود باعث از بین رفتن کامل پیاز زعفران می شود و در مناطقی که از حیواناتی مثل  مرغ و گوسفند استفاده می شود، شیوع دارد. بهترین راه مبارزه با آن ضدعفونی پیازها قبل از کاشت و تحت معاینه پزشکی و ضدعفونی کردن دام ها  قبل از اقدام به کشت  زعفران است.

مشخصات کنه زعفران و راههای کنترل آن

کنه زعفران بین 6/0 تا 8/0میلی متر طول دارد. به جز زعفران به گیاهانی مثل سیر، هویج، خانواده زنبق، سیب زمینی، پیاز نیز آسیب وارد می کند. به طور متوسط چرخه زندگی کنه زعفران در بنه آن 13 الی 14 روز است. این کنه حدود 15  نسل در سال دارد .چرخه زندگی نوع نر و ماده  آن روی بنه زعفران به ترتیب 80 و 60 روز است. همچنین این آفت از طریق ایجاد آسیب و خراش روی بنه زعفران به آن آسیب می رساند. این کنه با ایجاد تونل و حفره در بنه ها شروع به تولید مثل می کند.

چرخه زندگی زعفران و راه های کنترل کنه زعفران

کنه‌ زعفران از جنس Rhizoglyphus  است که آفت عمده بسیاری از محصولات کشاورزی و انبارها هستند که به برخی از محصولات زعفران در نقاط مختلف  آسیب اقتصادی وارد می‌کنند. این جنس یک آفت چند نسلی است و چرخه زندگی آن در دمای 25 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 75   درصد  است. که  دوره رشد آن  روی بنه زعفران، پیاز زعفران و غده سیب زمینی به ترتیب  13 ،  15 و  17 روز می باشد. همچنین این گونه به بنه های زعفران حمله می کند و علاوه بر تغذیه، مسیرهایی را برای نفوذ عوامل میکروارگانیسم به بنه های زعفران ایجاد می کند که باعث پوسیدگی بنه ها می شود. علاوه بر این دوره رشد این جنس  در محیط مصنوعی  در دماهای 16، 27 و 35 درجه سانتی گراد با دوره رشد 12 روز در نور و تاریکی تعیین میشود.  آبیاری تابستانی باعث افزایش جمعیت کنه در مزارع زعفران می شود. اما اثر عمق کاشت بر روی جمعیت کنه با توجه به فصل متفاوت باشد می تواند جمعیت آن را کنترل کند. علاوه بر این با  چند سال عدم کاشت و فرسودگی زمین جمعیت کنه افزایش می یابد. این آفت مهمترین عامل محدود کننده کشت زعفران می باشد.

آفت کش های مناسب برای کنترل کنه زعفران

بنه زعفران را به مدت 30 ثانیه در محلول 3 میلی گرم در لیتر اومایت شناور کرده  و از این ماده شیمیایی برای ضدعفونی خاک به میزان 30 لیتر در هکتار استفاده کنید. بر اساس نتایج بدست آمده ، ضدعفونی بنه زعفران  در کنترل جمعیت کنه مؤثرتر از ضدعفونی خاک  می باشد. کنه زعفران یا  R. robini یکی از خطرناک ترین آفات زعفران  معرفی شده است  و برخی از آفت کش ها برای ضد عفونی بنه های آن  مانند بروموپروپیلات، بنزوکسیمات، دمتون متیل و محلول  فسفید آلومینیوم توصیه شده است. آفتابدهی  خاک که باعث تغییرات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در خاک می شود می تواند رشد زعفران را بهبود ببخشد و  جمعیت این آفت را کاهش  دهد. روش آفتابدهی خاک برای کنترل جمعیت این آفت  را با استفاده از یک لایه پلاستیکی شفاف در مزارع زعفران و دیگر محصولات غده ای استفاده می شود که پس از 10 روز، کنه ها تا عمق 20 سانتی متری و پس از 20 روز، کنه ها تا عمق 30 سانتی متری از بین خواهند رفت.

روشهای پیشگیری از آفت کنه در زعفران

گیاهان  زعفران آلوده به ای آفت دارای برگ‌های کوتاه‌تر و نازک‌تر و همچنین دچار زردی برگ میشود. برای جلوگیری از ایجاد خسارت کنه در زعفران بهتر است در فصل تابستان از آبیاری زمین خودداری کنید و کنترل علف های هرز در مزارع زعفران با دقت انجام شود. بهتر است برای کاشت بنه های سالم و بدون آسیب را انتخاب کنید، بنه ها را قبل از کاشت با قارچ کش ضد عفونی کنید و در پایان نکته کلیدی برای پیشگیری از آفت کنه زعفران محلول پاشی گوگرد 80 درصد شوک در ساعات پایانی عصر می باشد.

در پایان کنترل آفات زعفران :

سالها است که کنه پیاز زعفران به عنوان یک آفت اولیه مطرح بوده و از لحاظ زراعی راهکارهای زیادی برای استفاده از کنه کش های شیمیایی (برای ضدعفونی ) و برخی روش های غیر شیمیایی متکی بوده است. متعاقباً به نقش قارچ‌های مولد خاک در این زمینه توجه کمی  شده است. این آفت برای نفوذ و استقرار بر روی بنه‌های زعفران به میکروارگانیسم های زاییده خاک متکی است. به عبارت دیگر، بین عفونت قارچی و آسیب این کنه در پیاز زعفران رابطه نزدیکی وجود دارد. پیشنهاد می‌شود برای بهبود راهکارهای مدیریتی در خصوص این آفت، نقش میکروارگانیسم ها  را به عنوان عامل اصلی که شرایط کلونیزاسیون کنه‌های پیازی  زعفران و ایجاد خسارت را فراهم می‌کند، در نظر گرفت.