وبلاگ
استفاده از کود ازت بالا برای گندم در مرحله ساق آب
برای رسیدن به محصول با کیفیت در کشاورزی و باغداری باید با نیازهای گیاهان و درختان و مراحل مختلف رشد آن ها آشنایی کامل داشت. کوددهی به گیاهان موضوع مهم و موثری است و باعث تامین همه نیازهای غذایی گیاهان می‌شود. در این مقاله شما با یکی از کودهای پرمصرف و مهم در کشاورزی به نام کود ازت بالا و نیز استفاده از کود ازت بالا برای گندم در مرحله ساق آب رشد گندم و نحوه خرید کود مخصوص آن آشنا می‌شوید.
گیاه گندم چه ویژگی هایی دارد؟
گندم یکی از غلات مهم و پرمصرف در بین مردم است که بخش زیادی از غذای آن ها را تشکیل می‌دهد و در برخی مناطق به نوعی قوت غالب مردم محسوب می‌شود. در ایران نیز به دلیل اهمیت کشت این محصول، نیمی از مزارع کشور زیر کشت گندم است و این گیاه را پرورش می‌دهند. گندم گیاهی تک لپه، علفی و یکساله است که شامل دو نوع اهلی و وحشی می‌باشد. این گیاه در آب و هواهای مختلف قابلیت رشد دارد حتی در مناطق سردسیر هم گندم را می‌کارند.
خاک مناسب برای گندم هم خاک با نفوذپذیری بالا و اسیدیته کم است که به جذب بهتر و بیشتر آب و مواد مغذی کمک می‌کند. گندم ارزش غذایی بسیار بالایی دارد. این گیاه دارای مقادیر زیاد کربوهیدرات و فیبر است که برای بدن انسان فواید زیادی دارند.
بیشتر بخوانید: استفاده از اسید هیومیک برای گندم در مرحله خاک آب
آشنایی با ساختار گیاه گندم
برای شناخت بهتر مراحل رشد گندم و مراقبت از آن لازم است با ساختار و اجزای تشکیل دهنده آن اشنا شد.
ریشه: گندم به داشتن ریشه های افشان معروف است. ریشه اولیه و ثانویه بخش های ریشه اصلی را تشکیل می‌دهند که در عمق ۳۰ سانتی متری خاک قرار گرفته است.
ساقه: ساقه های گندم هم مثل دیگر غلات استوانه ای تو خالی و بند بند است. اگر شرایط رشد مساعد باشد نسبت ساقه و ریشه یکی است. برگ ها در طول ساقه و از محل گره ها می‌رویند و روی هر ساقه حدود ۷ برگ قرار دارد. در انتهای ساقه قسمتی به نام سنبله قرار دارد. سنبله از یک محور اصلی تشکیل شده که روی این محور چند سنبلچه به وجود می‌آید. سنبلچه ها هر کدام دارای ۳ تا ۵ گل هستند. پس از گرده افشانی و لقاح تقریبا از هر سنبلچه دو گل به دانه تبدیل می‌شود.
دانه: شکل دانه های گندم بیضی، گرد و تخم مرغی است. در انتهای دانه ها معمولا یک جوانه قرار گرفته است.
ساق آب چیست؟
آبیاری گندم یکی از مراقبت های مهمی است که برای این گیاه انجام می‌شود. گندم را عموما با دو روش کشت دیمی و کشت آبی پرورش می‌دهند. در کشت دیم بخش زیادی از رطوبت گیاه توسط بارش باران تامین می‌شود و در کشت آبی باید زمین را به طور منظم آبیاری کرد. روش آبیاری قطره ای یکی از روش های نوین آبیاری است که برای گندم هم قابل استتفاده است. روش های سنتی و قدیمی آبیاری موجب هدررفت آب می‌شود. مراحل مختلف آبیاری گندم به شرح زیر است که ساق اب یکی از اصلی ترین آن هاست.
- خاک آب: اولین مرحله آبیاری و بلافاصله بعد از کاشت بذر انجام می‌شود.
- پی آب: دومین مرحله که برای سله شکنی زمین انجام می‌شود.
- ساق آب: سومین آبیاری است. این مرحله هنگامی انجام می‌شود که زمان به ساقه رفتن گندم ها باشد.
- خوشاب و دانه‌آب: خوشاب، آبیاری در زمان تشکیل غلاف و دانه‌آب، آبیاری موقع پر شدن دانه های گندم است.
کود ازت بالا
ازت یا همان نیتروژن از گازهایی است که به مقدار زیاد وجود دارد اما این نیتروژن جوی برای گیاهان قابل استفاده نیست. نیتروژنی که گیاه می‌تواند جذب کند باید به شکل نیترات و آمونیوم باشد. ازت هم مثل پتاسیم و فسفر به شکل معدنی وجود ندارد و باید از طریق کود ازت بالا برای گیاهان تامین شود.
کود ازت بالا دارای مقادیر زیاد ازت است و درصد نیتروژن موجود در آن نسبت به سایر عناصر بسیار بیشتر است. کمبود عنصر ازت در گیاهان باعث بروز مشکلات و علائمی می‌شود؛ مثل زرد شدن و رنگ پریدگی برگ‌ها که به مرور به قهوه ای تغییر رنگ داده و به اصطلاح باعث مرگ بافتی برگ ها می‌شود. کاهش رشد گیاه و کوتاهی قد ساقه ها، ریزش گله ها قبل از تبدیل به دانه شدن و کاهش کیفیت محصول از دیگر نشانه‌هاست.
استفاده از کود ازت بالا برای گندم
برای غلات و گیاهانی مانند گندم عنصر ازت تاثیرات بسیاری در بخش های مختلف دارد. برای گندم استفاده از کود ازت بالا در چند مرحله انجام می‌شود: قبل از کاشت بذر، ظهور خوشه و دانه و همزمان با مرحله ساق آب آبیاری. میزان دقیق کود مصرفی با بررسی و آزمون خاک به دست می‌آید.
استفاده از کود ازت بالا برای گندم مزایای زیادی دارد که مهم ترین شان را نام می‌بریم.
- تحریک و تسریع رشد ریشه های اولیه و ثانویه
- زودتر رسیدن محصول
- افزایش عمل خوشه دهی گندم
- بهبود رشد و نمو دانه
- افزایش مواد معدنی و پروتئین در دانه گندم
- بیشتر شدن تعداد خوشه های تشکیل شده
بهترین زمان محلول پاشی گندم
محلول‌پاشی یک روش تکمیلی و بسیار کارآمد برای تغذیه گندم است، به‌ویژه زمانی که گیاه به یک شوک تغذیه‌ای سریع نیاز دارد. این روش جایگزین کوددهی خاکی نیست، اما می‌تواند کمبودهای لحظه‌ای را به سرعت برطرف کند. انتخاب زمان درست برای این کار، تفاوت بین یک محلول‌پاشی مؤثر و یک کار بی‌فایده را رقم می‌زند.
- زمان از نظر مرحله رشد: دو مقطع طلایی برای محلول‌پاشی گندم وجود دارد. اولین مقطع، مرحله پنجه‌زنی است. در این زمان، محلول‌پاشی کودهای حاوی ازت و ریزمغذی‌ها به افزایش تعداد پنجه‌های بارور کمک شایانی می‌کند. مقطع دوم، مرحله ساقه‌روی تا قبل از ظهور خوشه است. تغذیه برگی در این بازه، به رشد بهتر ساقه و افزایش وزن هزاردانه کمک می‌کند.
- زمان از نظر ساعت روز: بهترین زمان برای محلول‌پاشی، صبح زود یا نزدیک به غروب آفتاب است. در این ساعات، روزنه‌های برگ‌ها (محل اصلی جذب) باز هستند، دمای هوا پایین‌تر است و رطوبت نسبی هوا بالاتر است. این شرایط باعث می‌شود محلول کودی دیرتر از روی برگ تبخیر شود و گیاه فرصت کافی برای جذب حداکثری مواد مغذی را داشته باشد. محلول‌پاشی در میانه روز و زیر نور شدید آفتاب، علاوه بر تبخیر سریع محلول، خطر سوختگی برگ‌ها را نیز به همراه دارد.
یک نکته کلیدی دیگر، پرهیز از محلول‌پاشی در هنگام وزش باد شدید است. باد باعث می‌شود محلول به طور یکنواخت روی برگ‌ها پخش نشود و بخش زیادی از آن هدر برود.
زمان مصرف کود NPK برای گندم و فواید آن
در کنار ازت که به عنوان موتور رشد رویشی عمل می‌کند، دو عنصر فسفر (P) و پتاسیم (K) نیز نقشی حیاتی در سلامت و باروری گندم دارند. مدیریت صحیح مصرف کودهای ترکیبی NPK بر اساس نیاز گیاه در هر مرحله، کلید دستیابی به حداکثر پتانسیل عملکرد است.
- کود پایه (قبل یا همزمان با کاشت): در این مرحله، تمرکز اصلی روی فسفر (P) است. فسفر برای توسعه قوی سیستم ریشه ضروری است و ریشه‌های قوی‌تر به معنای جذب بهتر آب و مواد غذایی در طول فصل رشد است. استفاده از کودهای NPK با درصد فسفر بالا (مانند فرمول ۱۰-۵۲-۱۰) به عنوان کود پایه، گیاه را برای شروعی قدرتمند آماده می‌کند.
- مرحله پنجه‌زنی و ساقه‌روی: این دوره، اوج نیاز گندم به ازت (N) است. ازت مسئول رشد سبزینه، تولید پنجه‌های جدید و افزایش ارتفاع ساقه است. استفاده از کودهای ازت بالا یا کودهای NPK با فرمول ازت بالا (مانند ۲۰-۲۰-۲۰) به صورت سرک در این مرحله، عملکرد مزرعه را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد. این همان مرحله‌ای است که آبیاری “ساق آب” نیز انجام می‌شود و فرصت مناسبی برای رساندن نیتروژن به ریشه گیاه است.
- مرحله خوشه‌دهی و پر شدن دانه: از این مقطع به بعد، نقش پتاسیم (K) پررنگ‌تر می‌شود. پتاسیم در انتقال مواد قندی به سمت دانه، افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی و در نهایت، افزایش وزن و کیفیت دانه نقش کلیدی دارد. مصرف کودهای NPK با پتاسیم بالا (مانند ۱۲-۱۲-۳۶) در این زمان، به پر شدن کامل دانه‌ها و افزایش کیفیت نهایی محصول کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: درخت لیمو شیرین
با وجود این مزایایی که ازت برای گیاه گندم دارد مصرف بیش از حد آن هم برای گیاه آسیب زننده است. ازت زیاد باعث می‌شود برگ ها بیش از حد رشد کنند و این موضوع روی گره های ساقه و پنجه زنی تاثیر منفی داشته و پنجه زنی را کاهش می‌دهد. همچنین باعث می‌شود دانه ها دیرتر پر شود و کیفیت گندم کاهش پیدا کند. پس لازم است قبل از استفاده از کود ازت بالا و هر نوع کود دیگر خاک تحت کشت گیاه به شکلی دقیق بررسی شود و از میزان عناصر مطلع شویم.