وبلاگ
هرس درخت صنوبر
درخت صنوبر یا همان درخت تبریزی دارای قامتی بلند است و در بیشتر شرایط آب و هوایی قابل رشد است. این درخت از نوع درختانی است که از چوب آن در صنعت چوب می‌توان استفاده نمود. بنابراین برای حفظ و نگهداری این درخت باید آن‌را هرس کرد. در این مقاله شما را با هرسدرخت صنوبر بیشتر آشنا می‌نماییم.
درخت صنوبر و مشخصات گیاهی درخت صنوبر
درخت صنوبر یا درخت تبریزی از خانواده بیدها است. درخت صنوبر 85 گونه دارد. گونه‌هایی که در ایران وجود دارند عبارتند از: کبوده یا سپیدار، تبریزی یا شالک، تیره بومی مانند پده و سفید پلت
مشخصات گیاهی درخت صنوبر عبارتند از:
- گونه‌های صنوبر دو پایه هستند. بدان معنی که گل‌های نر و ماده آن‌ها هر کدام بر روی درختان جداگانه‌ای قرار می‌گیرند.
- گل‌های درخت صنوبر به صورت خوشه‌ای هستند.
- ارتفاع این درخت ما بین 12 الی 27 متر است.
- اندازه قطر تاج پوششی 3 تا 8 متر هست و قطر تنه‌ی آن نیز 1.5 متر است.
هرس درخت صنوبر
- برگ‌های این نوع درخت سبک است.
- برگ‌های بزرگ در قسمت تنه‌ی اصلی درخت و ساقه‌های بزرگ هستند. برگ‌های کوچک روی ساقه‌های فرعی و کوچک درخت قرار دارند.
- رنگ برگ‌های آن سبز روشن و براق است. در فصل پاییز رنگ برگ‌ها زرد پر رنگ می‌شود.
- شکل ظاهری برگ‌ها، به شکل قلبی و یا تخم مرغی کشیده با کناره‌های دندانه‌دار است.
- پوست تنه درخت صنوبر به طور معمول سفید یا سبز است. با افزایش سن درخت شیارهایی عیق یا نیمه عیق در درخت ایجاد می‌شود.
- ریشه‌های درخت صنوبر قوی است.
بیشتر بخوانید: هرس درخت گردو
با کاشت درختان صنوبر کنار یکدیگر، می‌توان به عنوان بادشکن مورد استفاده قرارگیرند. دقت نمایید درخت صنوبر نزدیک ساختمان یا لوله کاشته نشود.
درخت صنوبر دارای ریشه‌های سطحی است، ولی دارای رشد بسیار عالی هستند. در کمتر از 15 سال ارتفاع درخت به 25 متر می‌رسد.
صنوبر خزان‌پذیر، پهن برگ و تک پایه است.
گل‌های درخت صنوبر کرک دار هستند.
ویژگی درخت صنوبر نسبت به سایر درخت‌های جنگلی
ویژگی درخت صنوبر نسبت به سایر درخت‌های جنگلی عبارتند از:
- با قلمه زدن به راحتی تکثیر می‌شود
- از رشد سریعی برخوردار است
- یا به صورت تک درخت است و یا اگر در کنار یکدیگر کاشته شوند مانند بادشکن عمل می‌کند
- جوب بدنه درخت صنوبر سفید و یکدست است
- از چوب آن در صنعت استفاده می‌شود
روش کاشت درخت صنوبر
درخت صنوبر از طریق روش‌های قلمه زدن، کاشتن بذر، جستن و پاجوش کردن، کاشت می‌شود.
مراقبت ویژه از نهال صنوبر (تا 5 سالگی)
پاسخ کوتاه: مراقبت از درخت صنوبر پنج ساله و جوان‌تر، بر سه اصل کلیدی استوار است: آبیاری منظم و عمیق برای توسعه ریشه، کنترل علف‌های هرز در اطراف تنه برای کاهش رقابت، و هرس فرم‌دهی اولیه برای ایجاد یک تنه اصلی قوی و مستقیم.
سال‌های اولیه رشد، به‌ویژه تا ۵ سالگی، نقشی حیاتی در آینده درخت صنوبر و کیفیت چوب آن دارد. در این دوره، درخت تمام انرژی خود را صرف توسعه ریشه‌های قوی و رشد قدی می‌کند. برای کمک به این فرآیند، نکات زیر را رعایت کنید:
- آبیاری مستمر: نهال‌های جوان ریشه‌های سطحی دارند و به خشکی حساس هستند. خاک اطراف آن‌ها باید همیشه مرطوب نگه داشته شود. آبیاری منظم و عمیق به ریشه‌ها کمک می‌کند تا به عمق خاک نفوذ کرده و قوی‌تر شوند.
- وجین کردن علف‌های هرز: علف‌های هرز رقیبان سرسختی برای آب و مواد غذایی هستند. پاکسازی محدوده اطراف تنه نهال (حداقل به شعاع یک متر) باعث می‌شود تمام منابع در اختیار درخت جوان قرار گیرد و رشد آن سریع‌تر شود.
- هرس فرم‌دهی اولیه: در دو یا سه سال اول، شاخه‌های پایینی که نزدیک به زمین هستند را حذف کنید. این کار به درخت کمک می‌کند تا یک تنه صاف، بدون گره و باارزش برای مصارف صنعتی تولید کند.
- محافظت از تنه: تنه نهال‌های جوان بسیار آسیب‌پذیر است. برای جلوگیری از آسیب توسط حیوانات جونده یا ابزارهای کشاورزی، می‌توانید از محافظ‌های توری یا پلاستیکی در اطراف تنه استفاده کنید.
شرایط مناسب برای رشد صنوبر
درخت صنوبر برای رشد به شرایط محیطی خاصی نیاز ندارد. انواع مختلف درخت صنوبر با محیط‌های گوناگون سازگار است. اگر در شرایط مناسبی کاشته شوند بسیار سریع رشد می‌کنند.
مواد غذایی برای رشد درخت صنوبر
درخت صنوبر دارای قدرت رشد سریعی است. تغذیه این درخت از خاک است. بهترین کودها برای تقویت این درخت کود مایع مانند کود مرغی است. در واقع این کود به دلیل سه تاثیر ، تغذیه‌ای، بهبود خواص فیزیکی و بیولو‌ژیکی، برای رشد درخت صنوبر بسیار لازم است.
نقش کودهای مایع در تغذیه تکمیلی صنوبر
پاسخ کوتاه: کودهای مایع، به خصوص انواع ارگانیک مانند هیومیک اسید مایع، به سرعت جذب ریشه شده و مواد مغذی ضروری را به شکلی قابل دسترس برای رشد سریع و افزایش مقاومت درخت صنوبر فراهم می‌کنند.
با توجه به سرعت رشد بالای صنوبر، این درخت مصرف‌کننده بزرگ مواد مغذی است. استفاده از کودهای مایع در کنار تغذیه اصلی، مانند یک مکمل تقویتی عمل کرده و به سلامت و رشد بهتر آن کمک می‌کند. مزایای اصلی کودهای مایع عبارتند از:
- جذب سریع: مواد مغذی در کودهای مایع به صورت محلول هستند و بلافاصله پس از آبیاری توسط ریشه‌ها جذب می‌شوند. این ویژگی برای درختی با نیاز غذایی بالا مانند صنوبر ایده‌آل است.
- تقویت ریشه‌زایی: کودهایی مانند هیومیک اسید مایع، با بهبود ساختار خاک، به توسعه سیستم ریشه‌ای کمک کرده و توانایی درخت برای جذب آب و مواد غذایی را افزایش می‌دهند.
- افزایش مقاومت: تغذیه کامل و متعادل، مقاومت درخت را در برابر تنش‌های محیطی مانند خشکی موقت و همچنین آفات و بیماری‌ها بالا می‌برد.
- سهولت در مصرف: این کودها به راحتی در سیستم آبیاری حل شده و به طور یکنواخت در دسترس ریشه قرار می‌گیرند.
برای درخت صنوبر می‌توان از کودهای کامل مایع که حاوی عناصر اصلی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) و عناصر ریزمغذی هستند، در طول فصل رشد استفاده کرد.
هرس درخت صنوبر
خاک و زمین مناسب برای رشد صنوبر
بهترین خاک برای رشد صنوبر خاکی یکنواخت با ترکیبی کمتر از 30 درصد با خاک رس است. زمین مناسب برای رشد صنوبر زمینی است که فاقد سنگلاخ باشد و به صورت شیب‌دار و باتلاقی یا ماندابی باشد. بهتر است زمین در معرض بادهای گرم و سرد قرار نگیرد.
آب و هوای مناسب برای رشد درخت صنوبر
درخت صنوبر از نوع درختانی است که در شرایط مختلف آب و هوایی مانند مناطق گرمسیر، مناطق سردسیر، معتدل، قسمت‌های مرطوب و خشک دریا، محدوده‌های جلگه‌ای و دامنه کوه‌های هیمالیا قابل مشاهده است.
درخت صنوبر برای حیات به آبیاری مداوم و مستمر نیاز دارد. در مناطق خشک و کم آب این درخت رشد نمی‌کند. درختان صنوبر به آب جاری و روان خنک و سرشار از ویتامین علاقه فراوانی دارند. به همین دلیل در قسمت‌هایی مانند کنار رودخانه و یا کانال‌های آب که آب در جریان است، به خوبی رشد می‌کنند. لازم به توضیح است که آب جهت آبیاری این درخت نباید زیاد شور باشد. پی اچ مناسب آب برای آبیاری درخت صنوبر مابین 7 تا 8.5 باید باشد.
نحوه صحیح آبیاری درخت صنوبر چگونه است؟
پاسخ کوتاه: آبیاری درخت صنوبر باید به صورت عمیق و منظم انجام شود تا رطوبت به ریشه‌های عمیق‌تر برسد. بهترین روش، ایجاد یک برنامه آبیاری ثابت بر اساس سن درخت و شرایط آب و هوایی است، به طوری که خاک همیشه مرطوب بماند اما غرقاب نشود.
صنوبر یک درخت آب‌دوست است، اما این به معنای غرقاب کردن دائمی آن نیست. ریشه‌های این درخت برای تنفس به اکسیژن نیاز دارند و غرقابی بودن مداوم خاک می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه شود. برای آبیاری بهینه به این نکات توجه کنید:
- آبیاری عمیق، نه سطحی: به جای آبیاری کم‌عمق و روزانه، بهتر است با فاصله زمانی بیشتر اما به صورت عمیق آبیاری کنید. این کار ریشه‌ها را تشویق می‌کند تا به عمق خاک نفوذ کنند و در برابر خشکی مقاوم‌تر شوند.
- توجه به سن درخت: نهال‌های جوان (۱ تا ۲ ساله) به دلیل سیستم ریشه‌ای ضعیف‌تر، به آبیاری با فواصل کمتر نیاز دارند (مثلاً هفته‌ای دو بار در هوای گرم). درختان بالغ ریشه‌های گسترده‌تری دارند و می‌توانند فواصل طولانی‌تری را تحمل کنند.
- مراقبت از غرقابی شدن: مطمئن شوید که محل کاشت دارای زهکشی مناسبی است. اگر آب برای ساعت‌ها در اطراف تنه باقی بماند، نشانه زهکشی ضعیف و یک خطر جدی برای سلامت درخت است.
هرس کردن درخت صنوبر
برای حفظ شکل ظاهری درخت صنوبر و حذف شاخه‌های خشک و اضافی و پیش‌گیری از بیماری و آفات باید آن‌را هرس کرد. درخت صنوبر را در هر زمان می‌توان هرس کرد. به این دلیل که دارای جوانه‌های جانبی بسیاری هستند. با هرس کردن جوانه‌های قسمت بالای درخت، جوانه‌های جانبی رشد خواهند کرد. ولیکن بهترین زمان برای هرس درخت صنوبر، در فصل زمستان است. اگر هرس در فصل بهار نیز انجام شود ضرری به‌همراه ندارد.
چرا زمستان بهترین زمان برای هرس صنوبر است؟
پاسخ کوتاه: هرس در زمستان به دلیل خواب بودن درخت، استرس کمتری به آن وارد می‌کند، از شیره‌ریزی جلوگیری کرده و به دلیل نبود برگ، شاخه‌های خشک و بیمار را به وضوح نشان می‌دهد. این کار همچنین خطر انتقال آفات و بیماری‌ها را به حداقل می‌رساند.
اگرچه صنوبر درختی مقاوم است، اما انتخاب زمان مناسب برای هرس، به سلامت و رشد آن کمک شایانی می‌کند. هرس زمستانه (در دوره خواب درخت) به این دلایل توصیه می‌شود:
- کاهش استرس: وقتی درخت در خواب است، فعالیت متابولیکی آن به حداقل می‌رسد. بریدن شاخه‌ها در این زمان، شوک و استرس کمتری به درخت وارد می‌کند.
- دید بهتر: بدون وجود برگ‌ها، ساختار کامل شاخه‌ها به خوبی قابل مشاهده است. این امر به شما کمک می‌کند تا شاخه‌های مرده، بیمار، متقاطع یا ضعیف را به راحتی تشخیص داده و حذف کنید.
- جلوگیری از بیماری: بسیاری از آفات و عوامل بیماری‌زا در زمستان غیرفعال هستند. هرس در این فصل، فرصت نفوذ آن‌ها از طریق زخم‌های ناشی از برش را به شدت کاهش می‌دهد.
مراحل اصلی هرس درخت صنوبر (هرس فرم‌دهی و بهداشتی)
پاسخ کوتاه: هرس صنوبر شامل سه مرحله اصلی است: ابتدا شاخه‌های مرده، بیمار یا آسیب‌دیده را حذف کنید (هرس بهداشتی). سپس شاخه‌های پایینی تنه را برای ایجاد تنه‌ای صاف و مستقیم ببرید (هرس فرم‌دهی). در نهایت، شاخه‌هایی که به صورت متقاطع رشد کرده یا تاج درخت را بیش از حد متراکم کرده‌اند، حذف کنید.
هدف اصلی از هرس صنوبر، تولید یک تنه اصلی صاف و باکیفیت و حفظ سلامت کلی درخت است. این کار را با ابزار تیز و ضدعفونی‌شده و طی مراحل زیر انجام دهید:
- هرس بهداشتی (حذف شاخه‌های مشکل‌ساز): اولین قدم، بازرسی کامل درخت و حذف تمام شاخه‌هایی است که مرده، خشک، شکسته یا علائم بیماری دارند. این شاخه‌ها هیچ فایده‌ای برای درخت ندارند و می‌توانند منبع آفات شوند.
- هرس فرم‌دهی (بالا بردن تاج): این مرحله برای تولید چوب باکیفیت بسیار مهم است. در درختان جوان، به تدریج شاخه‌های پایینی تنه را حذف کنید تا یک تنه تمیز و بدون شاخه (معمولاً تا ارتفاع ۶ متری) ایجاد شود. هر سال فقط چند شاخه پایینی را حذف کنید و از بریدن بیش از حد شاخه‌ها در یک فصل خودداری کنید.
- هرس تنک کردن (کاهش تراکم تاج): شاخه‌هایی که به سمت داخل تنه رشد کرده‌اند یا با یکدیگر تلاقی دارند را حذف کنید. این کار به نفوذ بهتر نور خورشید و جریان هوا در تاج درخت کمک کرده و خطر بیماری‌های قارچی را کاهش می‌دهد.
درخت صنوبر در صنعت
درخت صنوبر در صنعت چوب نیز بسیار کاربرد دارد. چوب درخت صنوبر از گروه دلتوییدس و دسته تبریزی در صنعت مورد استفاده است.
با اهمیت‌ترین گونه صنوبر در صنعت چوب گروه دلتوییدس (صنوبر شرقی) است. این گونه به شکل طبیعی در مناطقی از قسمت‌های شرقی آمریکا، جنوب آمریکا و کانادا وجود دارند. گونه دلتوییدس صنوبر همچنین در نواحی معتدل به رشد مطلوبی می‌رسد. درخت صنوبر این گونه‌ها تا ارتفاع 60 متر و قطر یک متر رشد می‌کنند.
بیشتر بخوانید: همه چیز در رابطه با گیاه ژربرا دیزی و راه های نگهداری از آن
در نواحی جنگلی شکل ظاهری درختان صنوبر صاف و مستقیم با تاج متقارن است. در کشور ایران گونه‌های دلتوییدس و اورامریکن به این دلیل که رطوبت و آب نیاز دارند در قسمت شمال کشور روییده می‌شوند. گونه‌های تبریزی و کبوده در نواحی که دارای شرایط معتدل، سرد، خشک یا نیمه خشک هستند و یا در کنار رودخانه‌های دایمی دیده می‌شوند. چوب این نوع از درختان سبک نرم و یکنواخت است و در نجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد چوب درخت صنوبر
چوب درخت صنوبر در برابر شکنندگی مقاوم هستند. بنابراین از آن جهت ساختن تیرهای ساختمانی، ستون و خرپای زیر شیروانی‌ها، کبریت سازی، جعبه سازی، ساخت مبلمان، صنایع کاغذ، درب و پنجره سازی و خراطی استفاده می‌نمایند. امروزه در کشور ایران 80 درصد چوب‌کاری غیر جنگلی را درخت صنوبر تحت پوشش قرار داده است و میزان 27 درصد از آن در شمال کشور انجام می‌شود.
درخت صنوبر زود بیمار یا دچار آفت می‌شود. بنابراین قبل از استفاده از چوب آن وفور شود. چوب این نوع درخت دارای سطح یکنواختی است، و به راحتی می‌توان آن‌را تراشید. زمان مناسب برای استفاده از جوب درخت صنوبر 5 الی 8 سال است.
خواص دارویی و درمانی درخت صنوبر
خواص دارویی و درمانی درخت صنوبر عبارتند از:
- جهت حل مشکل ورم کلیه، رفع اختلالات مخاطی و ریوی، میوه درخت را خرد کرده و مانند چای دم نمایید. روزی سه فنجان از دمنوش میل نمایید.
هرس درخت صنوبر
- برای رفع برفک و زخم‌های دهان، شستشویی زخم‌ها و ضد عفونی کردن آن، رفع بوی بد عرق دست و پا، میوه درخت را در آب بجوشانید و مصرف کنید.
- برای رفع جوش، آب تازه میوه درخت صنوبر را گرفته و به موضع بمالید.
- برای رفع مشکل زخم ریه، درد، گلو، قطع خونریزی بینی و قطع خون زخم‌های تازه، پوست و برگ درخت را دم کنید و میل نمایید.
کلام آخر
درخت صنوبر از خانواده‌ی بیدهاست. این درخت در شرایط مختلف آب و هوایی به خصوص هوای معتدل و بارانی به خوبی رشد می‌کند. چوب درخت و میوه و برگ آن، در زمینه‌های مختلف صنعت و داروهای گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مقاله در مورد انواع درخت صنوبر و مشخصات آن و هم‌جنین در مورد محیط و خاک مناسب برای رشد درخت اشاراتی نمودیم. بنابراین برای محافظت از این درخت پرکاربرد باید آن‌را هرس کرد. امیدواریم با مطالعه این مقاله در مورد درخت صنوبر اطلاعات مفیدی کسب نموده باشید.