بهترین زمان هرس کیوی

درختان میوه پس از کاشت، به مراقبت‌هایی دقیق نیاز دارند تا بتوانند به خوبی رشد کرده و محصولی باکیفیت تولید کنند. یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های این مراقبت، هرس اصولی است. درختان کیوی نیز به عنوان گیاهانی رونده و پر رشد، از این قاعده مستثنی نیستند و هرس برای آن‌ها اهمیتی دوچندان دارد. اگر می‌خواهید با بهترین زمان هرس کیوی، تکنیک‌های صحیح و نحوه تقویت درخت پس از آن آشنا شوید، این مطلب را دنبال کنید.

آشنایی با درخت کیوی: از خاستگاه تا ویژگی‌ها

درخت کیوی، که خاستگاه آن کشور چین است، برای اولین بار در این سرزمین کهن کاشته شد. میوه این درخت ظاهری تخم‌مرغی شکل با پوستی قهوه‌ای و پرزدار دارد. بخش گوشتی و آبدار آن به رنگ سبز شفاف است و دانه‌های خوراکی سیاه‌رنگی را در خود جای داده است. در حال حاضر، ایتالیا به عنوان بزرگترین تولیدکننده کیوی در جهان شناخته می‌شود و پس از آن، کشورهایی مانند نیوزیلند و شیلی قرار دارند. جالب است بدانید نام «کیوی» از نام پرنده‌ای زیبا در نیوزلند گرفته شده است. ایران نیز با داشتن شرایط اقلیمی مناسب در شمال کشور، جایگاه چهارم را در تولید این میوه ارزشمند به خود اختصاص داده است.

میوه کیوی گنجینه‌ای از خواص است. این میوه سرشار از ویتامین C بوده و برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش بسیار مفید است. مصرف منظم آن می‌تواند در پیشگیری از دیابت و بیماری‌های قلبی-عروقی نقش موثری ایفا کند. تأثیرات مثبت کیوی بر سیستم ایمنی بدن نیز اثبات شده و به تقویت قوای دفاعی بدن کمک شایانی می‌کند.

نگاهی به گیاه‌شناسی کیوی

کیوی درختی دوپایه است، به این معنی که گل‌های نر و ماده روی درختان جداگانه قرار دارند و برای باروری، گرده‌افشانی توسط باد و حشرات (به‌ویژه زنبورعسل) ضروری است. گل‌های این درخت در ابتدا به رنگ شیری ظاهر می‌شوند و با گذشت زمان، به رنگ طلایی زیبایی درمی‌آیند. شکوفه‌دهی معمولاً در اواخر فصل بهار رخ می‌دهد. برگ‌های قلبی شکل و بزرگ آن در پاییز دچار ریزش کامل می‌شوند و میوه‌ها از اوایل آبان ماه برای برداشت آماده خواهند بود.

شرایط ایده‌آل برای پرورش درخت کیوی

این درخت برای رشد مطلوب و باردهی فراوان به مجموعه‌ای از عناصر مغذی نیاز دارد. کمبود هر یک از این عناصر می‌تواند رشد درخت را مختل کرده و کیفیت و کمیت محصول را به شدت کاهش دهد. تغذیه اصولی و به‌موقع، نیازهای درخت را برطرف ساخته و زمینه را برای باروری حداکثری فراهم می‌کند. درخت کیوی به عناصر اصلی مانند نیتروژن، فسفر و به‌ویژه پتاسیم حساسیت بالایی نشان می‌دهد. برنامه تغذیه معمولاً یک سال پس از کاشت نهال آغاز شده و تا پایان فصل برداشت به صورت منظم ادامه می‌یابد.

خاک مناسب برای کشت کیوی، خاک‌های شنی-لومی با نفوذپذیری بالا هستند. زهکشی مناسب خاک باعث می‌شود رطوبت به اندازه کافی در دسترس ریشه‌ها قرار گیرد بدون آنکه غرقابی ایجاد شود. ریشه‌های کیوی به خاک‌های قلیایی حساس هستند، بنابراین حفظ pH خاک در محدوده کمی اسیدی (حدود ۵.۵ تا ۶.۵) برای جذب بهتر مواد مغذی ضروری است.

آبیاری یکی از ستون‌های اصلی نگهداری از کیوی است و تأثیر مستقیمی بر درشتی و کیفیت میوه دارد. در طول فصل رشد و به‌ویژه زمان تشکیل و بزرگ شدن میوه، ریشه درخت هرگز نباید خشکی را تجربه کند. حفظ رطوبت یکنواخت خاک در این دوره بسیار حیاتی است.

نور خورشید، انرژی لازم برای گلدهی و تولید محصول را فراهم می‌کند. درخت کیوی باید در مکانی کاشته شود که حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید را دریافت کند. تحمل دمایی این گیاه بین ۱۴ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است. گرمای بیش از حد یا سرمای زیر ۸ درجه سانتی‌گراد می‌تواند به درخت آسیب زده و مانع رشد و باردهی آن شود.

چرا هرس درخت کیوی یک ضرورت است، نه یک انتخاب؟

هرس به معنای حذف هدفمند بخش‌هایی از گیاه است. اما برای درخت کیوی، این عمل فراتر از یک رسیدگی ساده است. کیوی گیاهی بسیار پررشد با شاخه‌های رونده است که می‌تواند تا ۹ متر نیز رشد کند. اگر این رشد مدیریت نشود، درخت به توده‌ای درهم‌پیچیده از شاخ و برگ تبدیل می‌شود که مشکلات زیر را به همراه دارد:

• کاهش نفوذ نور: شاخه‌های متراکم مانع رسیدن نور به بخش‌های داخلی می‌شوند و در نتیجه، شاخه‌های مولد میوه ضعیف شده و کیفیت محصول افت می‌کند.
• کاهش جریان هوا: عدم وجود تهویه مناسب، شرایط را برای رشد بیماری‌های قارچی فراهم می‌کند.
• اتلاف انرژی گیاه: درخت انرژی خود را صرف رشد شاخه‌های غیرمثمر و اضافی می‌کند، در حالی که این انرژی باید صرف تولید میوه‌های درشت و باکیفیت شود.
• دشواری در برداشت: برداشت محصول از درختی نامنظم و انبوه، کاری طاقت‌فرسا و زمان‌بر خواهد بود.

بنابراین، هرس منظم و سالیانه، یک اقدام مدیریتی کلیدی برای حفظ سلامت، افزایش باردهی و بهبود کیفیت میوه کیوی است و بهتر است با نظارت افراد باتجربه انجام شود.

بهترین زمان و تکنیک‌های هرس کیوی

هرس درخت کیوی در دو نوبت اصلی انجام می‌شود: هرس زمستانه (هرس خواب) و هرس تابستانه (هرس سبز).

۱. هرس زمستانه (هرس اصلی)

این هرس، مهم‌ترین نوع هرس برای کیوی است و مستقیماً بر میزان محصول سال آینده تأثیر می‌گذارد. بهترین زمان برای انجام آن در دوره خواب درخت، یعنی از اواخر آبان تا اواسط بهمن است. هدف اصلی در این هرس، حذف شاخه‌هایی است که در فصل گذشته میوه داده‌اند و انتخاب شاخه‌های جوان و قوی برای میوه‌دهی در سال جدید.

مراحل اصلی هرس زمستانه:

• حذف شاخه‌های قدیمی: شاخه‌هایی که سال قبل بار داده‌اند را شناسایی و حذف کنید. این شاخه‌ها معمولاً تیره‌تر و چوبی‌تر هستند.
• انتخاب شاخه‌های جدید: به دنبال شاخه‌های یک‌ساله، سالم و قوی (به رنگ قهوه‌ای روشن و با جوانه‌های درشت) بگردید. این‌ها شاخه‌هایی هستند که در سال آینده محصول خواهند داد.
• تنک کردن و فاصله‌دهی: شاخه‌های جدید انتخاب‌شده را با فاصله حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر از یکدیگر روی سیم‌های راهنما مرتب کنید. شاخه‌های ضعیف، بیمار، آسیب‌دیده و آن‌هایی که درهم پیچیده‌اند را به طور کامل حذف کنید.

یک هرس زمستانه صحیح، اسکلت درخت را برای فصل رشد جدید آماده کرده و تضمین می‌کند که نور خورشید به تمام نقاط بارده درخت برسد.

۲. هرس تابستانه (هرس تکمیلی)

هرس تابستانه یا هرس سبز، نقش مدیریتی دارد و هدف آن کنترل رشد رویشی بیش از حد در طول فصل رشد است. این کار معمولاً از اواسط بهار تا اواخر تابستان و زمانی که غنچه‌ها در حال باز شدن هستند انجام می‌شود. با حذف شاخه‌های غیرضروری، انرژی گیاه به سمت رشد و درشت شدن میوه‌ها هدایت می‌شود.

اقدامات کلیدی در هرس تابستانه:

• حذف نرک‌ها: شاخه‌های عمودی و پررشدی که میوه تولید نمی‌کنند را از پایه قطع کنید.
• سرزنی شاخه‌های میوه‌دهنده: شاخه‌هایی که میوه دارند را از بالای آخرین خوشه میوه، با باقی گذاشتن ۴ تا ۶ برگ، سرزنی کنید. این کار باعث می‌شود مواد غذایی به جای رشد شاخه، صرف درشت شدن میوه شود.
• حذف شاخه‌های درهم‌پیچیده: شاخه‌هایی که جلوی نور را می‌گیرند یا روی شاخه‌های دیگر سایه می‌اندازند را حذف کنید تا نور و هوا به خوبی در تاج درخت جریان یابد.

مراقبت‌های حیاتی پس از هرس: تغذیه و تقویت درخت

هرس، به ویژه هرس زمستانه، یک شوک کنترل‌شده برای درخت است. گیاه برای ترمیم زخم‌ها و آماده شدن برای تولید جوانه‌های جدید، به انرژی و مواد مغذی نیاز دارد. این زمان، فرصتی طلایی برای تقویت درخت است.

بلافاصله پس از هرس زمستانه، استفاده از یک **کود مایع** حاوی هیومیک اسید و فولویک اسید می‌تواند به کاهش استرس ریشه و بهبود جذب مواد مغذی از خاک کمک کند. با شروع فصل رشد در بهار، تأمین عناصر ضروری از طریق کودهای مایع متعادل که حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند، انرژی لازم برای رشد جوانه‌ها، تولید شکوفه‌های قوی و در نهایت میوه‌های باکیفیت را فراهم می‌آورد. این کودها به سرعت از طریق ریشه جذب شده و در اختیار گیاه قرار می‌گیرند و به آن کمک می‌کنند تا با قدرت کامل وارد فصل جدید شود.