وبلاگ
راهنمای جامع سلامت بادمجان: از تشخیص علائم کمبود عناصر تا مبارزه با بیماری‌های رایج
بادمجان، با اون طعم دوست‌داشتنی و جایگاه ویژه‌ای که تو سفره‌هامون داره، یکی از اون محصولاتیه که هر کشاورزی دوست داره بهترینش رو برداشت کنه. اما راستش رو بخواهید، پرورش موفق این گیاه، یه جورایی مثل بزرگ کردن یه بچه حساسه؛ باید حواستون به تغذیه‌اش باشه و مدام چک کنید که حالش خوبه. بوته بادمجان در طول دوره رشد، نیازهای غذایی مختلفی داره و اگه حتی یکی از این مواد مغذی کم بشه، با نشون دادن علائمی به ما خبر میده. از طرفی، بیماری‌ها و آفات هم مثل یه دشمن در کمین نشستن که اگه به موقع تشخیص داده نشن، می‌تونن کل زحمت شما رو به باد بدن و به سلامت بادمجان آسیب جدی بزنن.
خیالتون راحت باشه، ما اینجا در آل کود کنارتون هستیم. تو این راهنمای کامل و دلسوزانه، قراره با هم دقیق‌ترین علائم کمبود عناصر غذایی و رایج‌ترین بیماری‌های بادمجان رو بررسی کنیم تا شما با چشم باز و اطلاعات کامل، محصولی با بالاترین کیفیت و سودآوری رو به خونه ببرید.
چطور با چشم بفهمیم بادمجان چه کمبودی دارد؟ راهنمای تصویری شما
دوستان، تشخیص درست و به موقع علائم کمبود، مثل پزشکی برای گیاهه. باید بدونیم هر عنصر چه نقشی داره و کمبودش چه شکلی خودشو نشون میده. اگه این نشانه‌ها رو زود بفهمیم، با یه برنامه غذایی درست می‌تونیم جلوی ضررهای بزرگ رو بگیریم. تجربه به من ثابت کرده که داشتن یک برنامه تغذیه اصولی از اول کار، جلوی خیلی از این دردسرها رو می‌گیره. اگه می‌خواید در این مورد اطلاعاتتون رو کامل کنید، از من به شما نصیحت، حتماً یه نگاهی به مقاله کامل ما در مورد راهنمای کامل کوددهی بادمجان بیندازید. این مطلب واقعاً گره از کارتون باز می‌کنه.
عناصر غذایی پرمصرف (ماکرو) و علائم کمبود آن‌ها
این عناصر حکم غذای اصلی گیاه رو دارن و برای رشد و نمو سالم، به مقدار زیاد بهشون احتیاج داره:
- نیتروژن (N): عنصری کلیدی در ساخت کلروفیل و پروتئین‌ها.
- علائم کمبود: زردی تدریجی برگ‌های پایینی و قدیمی، کاهش رشد رویشی، کوچک شدن برگ‌ها، نازک و ضعیف شدن ساقه‌ها، ریزش زودهنگام برگ‌ها. این علائم معمولاً در خاک‌های فقیر از مواد آلی یا در اثر شست‌وشوی بیش از حد نیتروژن رخ می‌دهند.
- فسفر (P): ضروری برای فرایندهای انرژی‌زا، رشد ریشه‌ها، گل‌دهی، تشکیل بذر و میوه.
- علائم کمبود: برگ‌های بادمجان بنفش می‌شوند یا به رنگ آبی و تیره در می‌آیند (به ویژه در پشت یا لبه برگ‌ها)، کاهش رشد عمومی و کوتاه ماندن گیاه، ریشه‌های نازک و ضعیف، تأخیر در گل‌دهی و کاهش تشکیل دانه. این علائم ابتدا در برگ‌های پیرتر ظاهر می‌شوند و در هوای سرد که جذب فسفر محدودتر است، تشدید می‌گردند. مطمئن باشید، اگر با این مشکل مواجه شدید، استفاده از یک منبع فسفر قوی و قابل جذب، گره‌گشای کارتان خواهد بود. برای همین پیشنهاد می‌کنم حتما سری به صفحه قیمت و خرید کود فسفر ما بزنید تا از آزمون و خطاهای زیاد نجات پیدا کنید.
- پتاسیم (K): نقش حیاتی در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیکی، مقاومت به تنش‌ها و بهبود کیفیت محصول.
- علائم کمبود: سوختگی یا خشک شدن لبه و نوک برگ‌های مسن‌تر، زردی برگ (کلروز)، پیچ‌خوردگی یا لبه‌دار شدن برگ‌ها، نازک و شکنندگی ساقه‌ها، افزایش حساسیت به بیماری‌ها و آفات. پتاسیم مثل سیستم دفاعی گیاه عمل می‌کنه و کمبودش گیاه رو ضعیف می‌کنه. اگر به دنبال یک راه‌حل عملی و تست‌شده برای تقویت گیاهتون هستید، حتماً سری به صفحه بهترین کودهای پتاس بالا بزنید.
- کلسیم (Ca): عنصری کلیدی در استحکام دیواره سلولی و تقسیم سلولی.
- علائم کمبود: مرگ سلولی (نکروز) در نوک برگ‌های جوان، چروکیدگی و بدشکلی برگ‌های جدید، و اون مشکل معروفی که دل هر کشاورزی رو خون می‌کنه یعنی پوسیدگی گلگاه میوه بادمجان و ترک‌خوردگی میوه‌ها. این علائم در بافت‌های جوان ظاهر می‌شوند چون کلسیم در گیاه تحرک کمی دارد. برای جلوگیری از این ضرر بزرگ، تأمین کلسیم کافی حیاتیه. خیالتون رو راحت کنم، با مراجعه به صفحه قیمت و خرید کود کلسیم، می‌تونید بهترین راه‌حل رو برای مزرعه‌تون پیدا کنید.
- منیزیم (Mg): عنصر مرکزی در ساختار کلروفیل و ضروری برای فتوسنتز.
- علائم کمبود: زرد شدن بین رگبرگ‌ها (کلروز بین رگبرگی) در حالی که رگبرگ‌ها سبز باقی می‌مانند، ابتدا در برگ‌های مسن‌تر، کوچکی میوه و توقف رشد. در مراحل پیشرفته‌تر، لکه‌های قهوه‌ای روی برگ‌ها دیده می‌شود.
- گوگرد (S): ضروری برای ساخت اسیدهای آمینه و پروتئین‌ها.
- علائم کمبود: زرد شدن عمومی برگ‌های جوان، کاهش رشد گیاه و نازک شدن ساقه‌ها، سفتی و شکنندگی برگ‌ها. این کمبود برخلاف نیتروژن، ابتدا در برگ‌های جوان ظاهر می‌شود.
ریزمغذی‌ها (میکرو) و علائم کمبود آن‌ها
این عناصر مثل ویتامین برای گیاه هستن؛ به مقدار کم لازمشون داره، اما نبودشون می‌تونه کل عملکرد گیاه رو مختل کنه:
- آهن (Fe): حیاتی برای ساخت کلروفیل و فتوسنتز.
- علائم کمبود: زرد شدن برگ‌های جدید (سفید متمایل به زرد) در حالی که رگبرگ‌ها سبز باقی می‌مانند (کلروز بین رگبرگی در برگ‌های جوان)، کاهش رشد و ریزش غیرطبیعی برگ.
- منگنز (Mn): نقش کلیدی در فتوسنتز و متابولیسم نیتروژن.
- علائم کمبود: زرد شدن برگ‌های جدید و به تدریج قهوه‌ای شدن رگبرگ‌ها، کلروز بین رگبرگی در برگ‌های جوان، ظهور لکه‌های قهوه‌ای یا خاکستری.
- روی (Zn): مهم در ساخت هورمون رشد اکسین و تقسیم سلولی.
- علائم کمبود: کوچک و باریک شدن برگ‌های جوان، ظهور لکه‌های زرد و کلروز بین رگبرگی روی برگ‌های جدید، پیچ خوردن و تغییر شکل برگ‌ها. این کمبود در خاک‌های قلیایی شایع‌تر است.
- بور (B): ضروری برای تقسیم سلولی، رشد جوانه‌ها و گرده‌افشانی.
- علائم کمبود: توقف رشد و سیاه شدن نوک شاخه‌ها، برگ‌های تازه کوچک و بدشکل، کاهش گل‌دهی و میوه‌دهی.
- مس (Cu): حیاتی برای فعالیت‌های آنزیمی و مقاومت به بیماری‌ها.
- علائم کمبود: زرد شدن برگ‌های جوان، رشد متوقف شده و برگ‌های بدشکل، خشک و قهوه‌ای شدن نوک برگ‌ها، کاهش گل‌دهی.
- مولیبدن (Mo): نقش کلیدی در تثبیت نیتروژن و تبدیل نیترات.
- علائم کمبود: کلروز (زردی) در برگ‌های پیر، رشد ضعیف، پیچ خوردن برگ‌ها و بدشکلی.
- نیکل (Ni): مهم در فعالیت آنزیم اوره‌آز و متابولیسم نیتروژن.
- علائم کمبود: زردی و کلروز برگ‌ها، رشد ناقص و بدشکلی جوانه‌ها، کاهش جوانه‌زنی بذرها (این کمبود نادر است).
- کلر (Cl): نقش در فتوسنتز، تنظیم فشار اسمزی و مقاومت به تنش‌ها.
- علائم کمبود: پژمردگی و زردی برگ‌ها، کاهش رشد کلی گیاه (کمبود کلر نیز نادر است).
علت اصلی کمبود عناصر در بادمجان چیست؟
کمبود مواد غذایی برای گیاهان شما می‌تواند دلایل ریشه‌ای مختلفی داشته باشد که بهتر است با آن‌ها آشنا شوید:
- کیفیت نامناسب خاک: خاک‌های فقیر از مواد مغذی یا با ساختار فیزیکی نامناسب (مانند خاک‌های شنی یا رسی متراکم). اصلاح ساختار خاک یکی از زیربنایی‌ترین کارهاست. دوستان، اگر واقعاً می‌خواهید این مبحث را عمیق‌تر درک کنید، از من به شما نصیحت، حتماً یک نگاهی به مقاله کامل ما در مورد اسید هیومیک پودری و تاثیرش بر خاک بیندازید. تجربه به من ثابت کرده این مطلب می‌تواند گره از کارتان باز کند.
- pH نامناسب خاک: اسیدیته خیلی بالا یا پایین خاک می‌تواند جذب برخی عناصر (مانند آهن، روی، منگنز در pH بالا و مولیبدن، کلسیم در pH پایین) را مختل کند.
- عدم تعادل در مصرف کود: استفاده نادرست یا بیش از حد از یک کود می‌تواند منجر به تجمع آن عنصر و ایجاد اختلال در جذب سایر عناصر شود.
- مشکلات فیزیکی خاک: تراکم بیش از حد، زهکشی ضعیف و آب‌گرفتگی که باعث کمبود اکسیژن و اختلال در فعالیت ریشه می‌شوند.
- شرایط نامناسب آب و هوا: آبیاری بیش از حد یا کم‌آبی، و دماهای بسیار بالا یا پایین که جذب و متابولیسم عناصر را مختل می‌کنند.
- عوامل زیستی و آفات: آسیب به ریشه‌ها بر اثر بیماری‌های قارچی، آفات یا رقابت علف‌های هرز.
راهکارهای تشخیص دقیق و پیشگیری از کمبودها
برای اینکه مشکلات گیاه رو دقیق تشخیص بدید، علائم کمبود در بادمجان رو رفع کنید و در نهایت باردهی و کیفیت محصول رو بالا ببرید، این روش‌ها چراغ راه شما خواهند بود:
- مشاهده بصری: بیشتر مشکلات گیاه را می‌توان از ظاهر برگ‌ها (تغییر رنگ، لکه‌ها، پیچ‌خوردگی) تشخیص داد.
- آزمایش خاک: تحلیل خاک یکی از علمی‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای ارزیابی pH، شوری و سطح عناصر غذایی در خاک است. مشاوران متخصص آل کود می‌توانند در تفسیر نتایج آزمایش خاک و ارائه برنامه غذایی بهینه به شما کمک کنند.
- تجزیه بافت گیاهی: با نمونه‌برداری از برگ یا ساقه، می‌توان میزان دقیق عناصر موجود در بافت گیاه را بررسی کرد.
- استفاده از کودهای مناسب: با تشخیص نوع کمبود، می‌توان از کودهای تک‌عنصری یا ترکیبی با کیفیت بالا استفاده کرد. آل کود با ارائه طیف وسیعی از کودهای تخصصی، راهکارهای موثری برای رفع کمبود عناصر غذایی در بادمجان ارائه می‌دهد.
دشمنان بادمجان را بشناسید: راهنمای مبارزه با بیماری‌های رایج
در کنار کمبودهای تغذیه‌ای، بیماری‌ها هم از عوامل مهمی هستند که عملکرد و سلامت بادمجان را تهدید می‌کنند. شناخت علائم و راه‌های مبارزه با آن‌ها برای یک کشاورزی موفق، از نان شب هم واجب‌تر است.
انواع بیماری‌های قارچی بادمجان
قارچ‌ها از شایع‌ترین و سمج‌ترین عوامل بیماری‌زا در بادمجان به حساب می‌آیند:
- بیماری ساق سیاه:
- علائم: لکه‌های قهوه‌ای تیره بر روی ساقه یا برگ‌ها، پوسیدگی در محل شروع بیماری، قهوه‌ای شدن ریشه و در نهایت خشک شدن کل بوته. لکه‌های سیاه روی میوه.
- شرایط مساعد: دمای ۱۱ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد، رطوبت بالا، آبیاری بیش از حد، زهکشی ضعیف.
- کنترل: زهکشی مناسب، استفاده از مالچ، تناوب زراعی، استفاده از بذرهای مقاوم، کاهش آبیاری شبانه، ضدعفونی ابزارآلات و استفاده از قارچ‌کش‌های مسی.
- پوسیدگی ساقه:
- علائم: شروع از طوقه، پژمردگی ناگهانی برگ‌ها (در حالی که سبز هستند)، لکه‌های تیره و قهوه‌ای روی ساقه‌ها که خشک می‌شوند، پوسیدگی ریشه و میوه.
- شرایط مساعد: مشابه بیماری ساق سیاه، محیط‌های مرطوب.
- کنترل: کنترل آبیاری، تهویه مناسب، جلوگیری از باران‌های سنگین، زهکشی خاک، دمای خنک و استفاده از قارچ‌کش‌های حاوی مس.
- سفیدک سطحی:
- علائم: لکه‌های سفید یا خاکستری با بافتی پودری روی برگ‌ها، گل‌ها و میوه‌ها، پیچ‌خوردگی و زرد شدن برگ‌ها، در نهایت ریزش برگ.
- شرایط مساعد: آب‌وهوای گرم، رطوبت نسبی ۵۲ تا ۷۵ درصد، نور کم.
- کنترل: انتخاب ارقام مقاوم، استفاده از فسفیت پتاسیم که یک ابزار عالی برای پیشگیری و کنترله، کاشت با فاصله مناسب، کنترل علف‌های هرز، استفاده از قارچ‌کش‌های گوگردی، ترکیبات بی‌کربنات یا روغن‌های طبیعی. اگه دنبال یه راهکار مطمئن برای مقابله با این بیماری هستید، سری به صفحه کودهای فسفیت پتاسیم بزنید که هم خاصیت کودی دارن و هم قارچ‌کشی.
- پژمردگی ورتیسیلیومی:
- علائم: پژمردگی و زرد شدن برگ‌های پایینی، ضایعات V شکل در نوک برگ‌های بالغ، پیچ‌خوردگی برگ‌ها، قهوه‌ای شدن ساقه‌های چوبی و ریشه، کوتولگی گیاه، وجود نوارهای سیاه درون میوه.
- شرایط مساعد: آب‌وهوای مرطوب، دمای ۲۱ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد، مصرف زیاد کودهای نیتروژن‌دار، کمبود پتاسیم.
- کنترل: تناوب کشت، آفتاب‌دهی خاک، استفاده از نشاهای مقاوم، کنترل کوددهی.
- پژمردگی فوزاریومی:
- علائم: زرد شدن برگ‌های یک طرف گیاه، پژمردگی و افتادگی برگ‌ها، رگه‌های تیره در برش ساقه، شانکرهای قهوه‌ای و فرورفته در پایه گیاه.
- شرایط مساعد: دمای حدود ۲۸ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی بالا، دمای بالای خاک.
- کنترل: انتخاب ارقام مقاوم به دما، ضدعفونی بذر، شخم عمیق خاک، کاهش مصرف کودهای نیتروژن‌دار، پرهیز از آبیاری بیش از حد، کنترل رطوبت گلخانه، حذف علف‌های هرز.
- بوته‌میری بادمجان:
- علائم: پوسیدگی بذرها قبل از جوانه‌زنی، یا مرگ گیاهچه پس از سبز شدن با شروع پوسیدگی از طوقه.
- عوامل ایجاد: قارچ‌های فوزاریوم، رایزوکتونیا، پیتیوم و آکرومونیوم.
- شرایط مساعد: محیط سرد و مرطوب، آبیاری با آب سرد، آسیب دیدن ریشه‌ها.
- کنترل: ضدعفونی خاک و بذر، کنترل رطوبت، زهکشی مناسب، جلوگیری از آبیاری بلندمدت.
- پوسیدگی اسکلروتیومی:
- علائم: زرد و پژمرده شدن برگ‌های نشا و مرگ آن‌ها، لکه‌های قهوه‌ای روی ساقه‌ها، ایجاد میسلیوم‌های سفید و اسکلروت‌های قهوه‌ای روی ساقه و میوه.
- شرایط مساعد: رطوبت و دمای بالا، خاک با PH بین ۳ و ۵، آبیاری پس از دوره خشکسالی.
- کنترل: تناوب کشت، شخم عمیق، زهکشی مناسب، استفاده از عوامل کنترل بیولوژیکی.
- پوسیدگی آنتراکنوز میوه:
- علائم: لکه‌های کوچک، تیره و فرورفته با ظاهر کرکی روی میوه و برگ، بزرگ شدن لکه‌ها و ایجاد ماده‌ای صورتی و چسبناک، پوسیدگی و افتادن میوه.
- شرایط مساعد: محیط‌های مرطوب و گرم، مه و شبنم، دمای ۲۰ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد، آبیاری بارشی و بذر آلوده.
- کنترل: سلامت بذرها، حذف علف‌های هرز، کنترل حشرات ناقل، استفاده از قارچ‌کش‌های مسی.
- عارضه آلترناریا پوسیدگی بادمجان:
- علائم: ضایعات خاکستری‌رنگ و کوچک در پایین میوه که انگار در آب غوطه‌ور هستند، تولید اسپور روی میوه.
- کنترل: رعایت شرایط محیطی نامساعد برای رشد قارچ‌ها، استفاده از قارچ‌کش‌های آلی.
- لکه برگی چشم قورباغه‌ای:
- علائم: ضایعات دایره‌ای و مستطیلی شکل آبکی روی برگ، دمبرگ و ساقه؛ با ادامه بیماری، مرکز لکه‌ها کم‌رنگ و حاشیه‌ها قرمز یا بنفش می‌شود. در نهایت، برگ‌ها می‌ریزند و میوه کوچک می‌شود.
- شرایط گسترش: آب‌وهوای گرم و مرطوب، جابه‌جایی اسپورها با باد، آبیاری و بارش باران.
- کنترل: سلامت نشاها، حذف علف‌های هرز، کنترل رطوبت، برنامه غذایی بهینه.
بیماری‌های ویروسی، باکتریایی و اختلالات فیزیولوژیکی
این دسته از مشکلات هم تأثیر زیادی بر سلامت بادمجان دارند و باید جدی گرفته شوند:
- بیماری موزاییک بادمجان:
- علائم: لکه‌ها، راه‌راه‌ها، خال‌ها و رگه‌های زرد یا سفید بر روی برگ‌ها، موج‌دار و چروکیده شدن برگ‌ها، کوتولگی بوته، لکه‌های برجسته آبدار روی میوه.
- عامل انتشار: علف‌های هرز، بذرهای آلوده، سفید بالک‌ها و شته‌ها.
- کنترل: (درمان ندارد) حذف علف‌های هرز، ضدعفونی ابزارآلات، کنترل حشرات ناقل، افزایش مقاومت گیاهان با تغذیه مناسب.
- عارضه ریز برگی بادمجان:
- علائم: زرد شدن و پیچ‌خوردن برگ‌ها، تولید برگ‌هایی باریک و ریز، نارس بودن میوه‌ها و جوانه‌ها، کوتاه‌شدن ریشه‌ها.
- عامل انتشار: باکتری فایتوپلاسما از طریق حشرات ناقل مانند زنجرک‌ها.
- کنترل: استفاده از آنتی‌بیوتیک، کنترل حشرات ناقل، حذف علف‌های هرز، تقویت گیاه.
- پژمردگی باکتریایی بادمجان:
- علائم: پژمردگی برگ‌ها و سپس کل گیاه، لکه‌های قهوه‌ای روی قسمت پایینی ساقه، وجود مایع چسبناک شیری رنگ (اووز باکتری) در برش ساقه.
- عامل انتشار: خاک، آب، نشاهای آلوده، ابزارآلات کشاورزی.
- کنترل: (درمان ندارد) حذف بوته‌های آلوده، تناوب کشت، ضدعفونی بذر، پیوند بر روی ریشه‌های مقاوم، زهکشی مناسب خاک، تنظیم PH خاک.
- پوسیدگی گلگاه بادمجان:
- علائم: مناطق آب‌سوخته بر روی قسمت انتهایی میوه، پیچ‌خوردن برگ‌ها به حالت فنجانی، سوختگی در برگ‌های جوان، لکه‌های قهوه‌ای بزرگ و ظاهری چرمی روی میوه.
- علت: خشکی، کمبود کلسیم، استفاده بیش از حد از کود نیتروژن‌دار، تغییر در رطوبت خاک.
- کنترل: اندازه‌گیری کلسیم خاک، تامین کلسیم با کودهای کلسیم‌دار، تنظیم PH خاک، استفاده از مالچ پلاستیکی، پرهیز از کودهای آمونیومی زیاد.
- پوسیدگی داخلی بادمجان:
- علائم: سیاه شدن و رطوبت سطح داخلی بادمجان، ترک خوردن پوست و متلاشی شدن میوه.
- علت: کاهش شوری خاک، کمبود کلسیم.
- کنترل: مشابه پوسیدگی گلگاه (درمانی ندارد، فقط پیشگیری).
- بدشکلی میوه:
- علائم: ظاهر نامنظم و رشد ناکامل بادمجان.
- علت: بادهای شدید، تغییرات دمایی، حشرات، بیماری‌های دیگر، عملیات کاشت نامناسب.
- کنترل: نصب بادشکن، کنترل آفات و بیماری‌ها، مدیریت مناسب عملیات کاشت.
حرف آخر: سلامت بادمجان شما، تضمین سودآوری پایدار است
خب دوستان عزیز، دیدید که پرورش موفق بادمجان و افزایش بهره‌وری بادمجان، یک مسیر پر از نکته است. از تشخیص درست بنفش شدن برگ‌های بادمجان به خاطر کمبود فسفر گرفته تا مبارزه با بیماری‌های پیچیده‌ای مثل قارچ‌ها و ویروس‌ها، هر کدوم نیاز به دقت و اقدام به موقع داره. اما نگران نباشید، شما با این آگاهی‌ها یک قدم بزرگ جلوتر هستید.
یادتون باشه با رعایت اصول تغذیه درست، مدیریت هوشمندانه آبیاری و خاک، و انتخاب ارقام مقاوم، می‌تونید جلوی خیلی از این مشکلات رو بگیرید. گاهی وقت‌ها استفاده از یک کود تقویتی کامل و باکیفیت می‌تونه سیستم دفاعی گیاه رو اونقدر قوی کنه که به این راحتی‌ها تسلیم نشه. آل کود با ارائه محصولات درجه یک و مشاوره‌های تخصصی، مثل یک برادر بزرگتر کنارتون هست تا با هم به بالاترین کیفیت و کمیت محصول برسیم و کشاورزی پایدار و سودآوری رو تجربه کنیم.
اگر در محصولات بادمجان مزرعه خود، هرکدام از این بیماری‌ها و علائم آن‌ها را در هر مرحله مشاهده کردید، با تماس با کارشناسان آل کود، می‌توانید بهترین روش مبارزه و کنترل را به کمک این افراد متخصص، برای محصولات خود به کار ببرید. در این صورت در هنگام بروز بیماری‌ها، محصولات شما دچار ضرر کمتری می‌شوند و همچنین می‌توانید محصولات آینده خود را هم با خیالی راحت و مصون از هرگونه بیماری بکارید.