سال آوری درختان چیست و چگونه می‌توان سال آوری را کنترل کرد؟

سال آوری یا تناوب باردهی (Alternate bearing) یک پدیده شایع در میان درختان میوه است که طی آن، باردهی این درختان به صورت نوسانی و نامنظم بین سال‌های پر محصول و کم محصول تغییر می‌کند. این رفتار غیرمنظم در تولید محصول یک چالش مهم برای کشاورزان و باغداران به شمار می‌رود که باید با آن مقابله کنند.

در سال‌های پر محصول (On-year)، درختان میوه به طور غیرعادی گل و میوه فراوانی تولید می‌کنند. این افزایش بیش از حد باردهی می‌تواند اثرات نامطلوبی از جمله کاهش اندازه و کیفیت میوه‌ها، آسیب فیزیکی به درخت به دلیل وزن سنگین شاخه‌ها و کاهش توانایی باروری درخت در سال بعد (Off-year) را به دنبال داشته باشد. علت اصلی این رفتار نوسانی را می‌توان در تولید هورمون‌های گیاهی و تخلیه ذخایر کربوهیدراتی درخت در سال پر محصول جستجو کرد. به همین دلیل، مدیریت این پدیده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله، ضمن بررسی مفصل‌تر سال آوری و علل آن، راهکارهای مناسب برای کنترل و کاهش این رفتار نوسانی در درختان میوه ارائه خواهد شد.

سال آوری درختان چیست؟

سال آوری درختان یا تناوب باردهی (Alternate bearing) یک پدیده شایع در میان درختان میوه است که به طور نامنظم و متناوب بین سال های پر محصول و کم محصول متغیر می‌شود. این رفتار نوسانی در باردهی درختان میوه از سال به سال یک چالش مهم برای باغداران و تولیدکنندگان محصولات باغی به شمار می‌رود.

در سال‌های پر محصول (سال های روشن یا On-year)، درختان میوه به طور غیرعادی میزان بالایی از گل‌ها و میوه‌ها را تولید می‌کنند. این افزایش بیش از حد باردهی می‌تواند پیامدهای نامطلوبی به دنبال داشته باشد. اولاً، اندازه و کیفیت میوه‌ها کاهش می‌یابد زیرا منابع غذایی درخت به طور کامل صرف تولید میوه می‌شود. ثانیاً، وزن سنگین شاخه‌ها به دلیل بار سنگین میوه‌ها می‌تواند به آسیب فیزیکی درخت منجر شود. این افزایش بیش از حد میوه‌ها همچنین به دلیل کاهش توانایی باروری درخت، منجر به کاهش گل‌دهی و تشکیل میوه در سال بعد (سال کم محصول یا Off-year) می‌شود.

علت اصلی این رفتار متناوب را می‌توان در تولید هورمون‌های گیاهی، به ویژه جیبرلین‌ها در میوه‌های مازاد سال پر محصول جستجو کرد. همچنین تخلیه ذخایر کربوهیدراتی درخت توسط بار سنگین میوه‌ها نیز در این پدیده نقش دارد. برای کاهش این پدیده می‌توان از روش‌هایی مانند:

• تنک کردن گل‌ها و میوه‏ها در سال پر محصول
• کاهش کود دهی و آبیاری در سال کم محصول
• استفاده از هورمون‌های تنظیم کننده رشد گیاه

این اقدامات می تواند تا حد زیادی سال آوری درختان را کاهش و باردهی آنها را منظم تر کند. این رفتار نوسانی باردهی در برخی گونه‌های درختان مثل سیب، زردآلو، آووکادو، گردو، مرکبات و زیتون بیشتر مشاهده می‌شود. باغداران می‌توانند با اقدامات زراعی مناسبی مثل تنک کردن میوه‌ها در سال پر محصول و کاهش کود دهی در سال کم محصول، تا حدودی این پدیده را مدیریت کنند.

علت ایجاد سال آوری در درختان میوه چیست؟

سال آوری یا تناوب باردهی در درختان میوه، پدیده‌ای است که می‌تواند ناشی از چندین عامل زیستی و محیطی باشد. در واقع، مجموعه‌ای از عوامل فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در درون درخت باعث بروز این رفتار نامنظم در تولید محصول می‌گردند:

1- تولید هورمون‌های گیاهی:

یکی از مهم‌ترین علل سال آوری درختان تولید بیش از حد هورمون‌های گیاهی به ویژه جیبرلین‌ها در میوه‌های درخت در سال پر محصول است. این هورمون‌ها باعث افزایش تشکیل میوه و رشد سریع آن‌ها می‌شوند. اما تجمع بیش از حد جیبرلین‌ها به دنبال محصول بالا در سال روشن، به تضعیف جوانه‌های گلی در سال بعد منجر می‌شود.

2-تخلیه ذخایر کربوهیدراتی درخت:

میوه‌های تولید شده در سال پر محصول، مقادیر زیادی از مواد غذایی و کربوهیدرات‌های ذخیره شده در درخت را مصرف می‌کنند. این امر باعث کاهش قدرت باروری درخت در سال بعد و بروز سال کم محصول یا خاموش می‌شود.

3-رقابت درون درختی:

میوه‌های تولید شده در سال پر محصول با یکدیگر و با اندام‌های رویشی درخت در رقابت برسر مواد غذایی و منابع هستند. این رقابت می‌تواند موجب تضعیف رشد رویشی و تشکیل جوانه‌های گلی در سال بعد گردد.

4-شرایط محیطی:

عوامل محیطی مانند دما، آب و مواد مغذی نیز می‌توانند بر تناوب باردهی درختان تأثیر گذاشته و سال آوری را تشدید کنند. به عنوان مثال، تنش‌های محیطی در سال‌های خاص می‌تواند به کاهش باردهی در سال بعد منجر شود. در مجموع، عوامل داخلی و خارجی متعددی در بروز پدیده سال آوری در درختان میوه نقش دارند که شناسایی و مدیریت آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.

عوارض سال آوری در درختان میوه چیست؟

یکی از مهم‌ترین پیامدهای سال آوری در درختان میوه، کاهش اندازه و کیفیت میوه‌ها در سال‌های پر محصول است. در این سال‌ها، درخت به دلیل تولید بیش از حد گل و میوه، تمام منابع غذایی و انرژی خود را صرف باردهی بالا می‌کند. در نتیجه، میوه‌های تولید شده کوچک‌تر و کیفیت آن‌ها نیز کاهش می‌یابد. عامل دیگر، آسیب فیزیکی به درخت به دلیل وزن سنگین شاخه‌های حامل میوه است. این وزن سنگین می‌تواند باعث شکستن و آسیب دیدن شاخه‌ها شود و در نهایت درخت را تضعیف کند.

علاوه بر این، افزایش بیش از حد میوه در سال پر محصول، منجر به کاهش قدرت باروری درخت در سال بعد می‌شود. درخت پس از تحمل بار سنگین میوه‌ها در سال قبل، انرژی و منابع کافی برای تولید گل و میوه در سال بعد را نخواهد داشت. این امر باعث ایجاد سال کم محصول یا خاموش (Off-year) می‌گردد. در مجموع، سال آوری علاوه بر کاهش کیفیت و اندازه میوه‌ها، به آسیب‌های فیزیکی درخت و نوسان شدید در تولید محصول از سال به سال منجر می‌شود. بنابراین مدیریت این پدیده برای حفظ باردهی پایدار درختان میوه بسیار حائز اهمیت است.

چگونه می‌توان سال آوری را کنترل کرد؟

کنترل و مدیریت سال آوری در درختان میوه:

برای کنترل پدیده سال آوری در درختان میوه می‌توان از راهکارهای مختلفی استفاده کرد که به طور کلی در دو دسته اقدامات زراعی و مدیریتی قرار می‌گیرند:

• اقدامات زراعی:

1- تنک کردن گل‌ها و میوه‌ها در سال پر محصول (On-year): با انجام این عمل می‌توان بار محصول را کاهش داد و از آسیب‌های ناشی از باردهی بیش از حد جلوگیری کرد. این امر به بهبود اندازه و کیفیت میوه‌ها در همان سال کمک می‌کند.

2- کاهش کود دهی در سال کم محصول (Off-year): در سال‌های کم محصول، تقلیل مصرف کودها به ویژه کود‌ نیتروژن می‌تواند از تشدید پدیده سال آوری جلوگیری کند و به بازیابی توانایی باروری درخت در سال بعد کمک نماید.

خرید کود نیتروژن شوک

3- انجام هرس مناسب: هرس درختان پس از سال پر محصول می‌تواند به تقویت رشد رویشی آن‌ها و بهبود تعادل بین رشد رویشی و زایشی کمک کند.

• اقدامات مدیریتی:

1- انتخاب ارقام مناسب: بعضی از ارقام درختان میوه مستعد سال آوری درختان کم‌تری هستند که می‌توان این ارقام را جایگزین ارقام مستعد تر انتخاب کرد.

2-استفاده از تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی: کاربرد برخی تنظیم‌کننده‌های رشد مانند جیبرلین‌ها می‌تواند به کاهش تناوب باردهی کمک کند.

3-ایجاد تنوع در درختان: کشت ارقام مختلف درختان میوه در یک باغ می‌تواند از همزمانی اوج باردهی آن‌ها جلوگیری نموده و تنوع محصول را افزایش دهد.

با اجرای دقیق این اقدامات زراعی و مدیریتی می‌توان تا حد زیادی پدیده سال آوری درختان را کنترل نموده و به باردهی پایدار درختان میوه دست یافت. فروشگاه آل کود به عنوان یک مرکز معتبر و پیشرو در زمینه خرید کود شناخته می‌شود. این فروشگاه با ارائه محصولات با کیفیت و متنوع، پاسخگوی نیازهای کشاورزان و باغداران در سراسر کشور است. مشتریان می‌توانند با اطمینان خاطر، کودهای مورد نیاز خود را از این فروشگاه تهیه کنند.