بهترین روش آبیاری مزارع ذرت چیست؟

ذرت یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی در سطح جهان بعد از گندم است که برای مصارف خوراکی، دامی و سوخت زیستی کاربرد دارد. کاشت اصولی ذرت علوفه‌ای و خوراکی در گرو عوامل متعددی از قبیل نور کافی، خاک مناسب و تغذیه مناسب خاک از طریق کود است.

اما یکی از عوامل مهم برای به دست آوردن محصولی با تناژ بالا، نحوه آبیاری ذرت است که کاملا در کنترل ما می‌باشد. در این مقاله از وبلاگ آل کود بهترین روش آبیاری برای مزارع ذرت را با هم بررسی می‌نماییم.

زمان مناسب برای کاشت ذرت: کلید موفقیت از همان ابتدا

پیش از آنکه به نیاز آبی گیاه بپردازیم، باید بدانیم که زمان کاشت، تأثیری مستقیم بر کل دوره رشد و نیازهای آبی ذرت دارد. انتخاب تاریخ کاشت اشتباه می‌تواند گیاه را در حساس‌ترین مراحل رشد با اوج گرمای تابستان و تبخیر شدید مواجه کند و تمام زحمات را هدر دهد. دمای خاک مهم‌ترین فاکتور برای شروع است. خاک باید به دمای پایدار ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتی‌گراد در عمق کاشت رسیده باشد تا بذرها جوانه زنی یکنواخت و قدرتمندی داشته باشند. کاشت زودهنگام در خاک سرد، جوانه‌زنی را نامنظم کرده و گیاهچه‌های ضعیفی تولید می‌کند که در برابر بیماری‌ها و تنش‌ها آسیب‌پذیرترند. در مقابل، کاشت دیرهنگام نیز باعث می‌شود مرحله گرده‌افشانی و پر شدن دانه با گرم‌ترین روزهای سال تلاقی پیدا کند که این امر به شدت بر تناژ نهایی محصول تأثیر منفی می‌گذارد.

میزان آبیاری ذرت

ذرت گیاهی است که نیازمند آب فراوانی است و برای تولید محصولی با کیفیت و تناژ بالا نیاز به آبیاری منظم دارد. اگرچه شرایط اقلیمی متفاوت، نوع خاک، کوددهی و یا مراحل مختلف رشد گیاه روی نیاز آبی ذرت اثرگذار هستند، اما علوفه‌ای بودن یا خوراکی بودن ذرت هم روی نیاز آبی آن اثر می‌گذارد.

رشد ذرت به چند مرحله اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام در توسعه، رشد گیاه و همچنین میزان آبیاری ذرت تأثیر به‌سزایی دارد. این مراحل عبارتند از:

• جوانه‌زنی
• سبز شدن
• رشد رویشی و گلدهی
• دانه‌بندی

مقدار آبیاری ذرت در هر کدام از این مراحل، در کیفیت محصول نهایی مؤثر است.

شناسایی و مدیریت تنش آبی در ذرت: علائمی که نباید نادیده گرفت

برگ‌های ذرت اولین پیام‌رسان‌های تشنگی هستند. قبل از اینکه کمبود آب به مرحله بحرانی برسد و به گیاه آسیب دائمی بزند، علائمی را از خود نشان می‌دهد. شایع‌ترین علامت، پیچ‌خوردن برگ‌ها به سمت داخل است. گیاه با این کار سطح برگ را کاهش می‌دهد تا تبخیر و تعرق را به حداقل برساند. این حالت معمولاً در ساعات گرم روز اتفاق می‌افتد و اگر با خنک شدن هوا و در صبح روز بعد برطرف شود، یعنی تنش موقتی بوده است. اما اگر پیچ‌خوردگی تا صبح ادامه یابد، نشان‌دهنده یک کمبود جدی آب در منطقه ریشه است. تغییر رنگ برگ‌ها به سبز-خاکستری یا سبز مایل به آبی نیز از دیگر نشانه‌های استرس آبی است. وقوع تنش آبی، به‌خصوص در مرحله گرده‌افشانی، می‌تواند منجر به تلقیح ناقص، تشکیل کچلی در بلال و کاهش شدید عملکرد دانه شود. بنابراین، مشاهده دقیق مزرعه و تنظیم دور آبیاری بر اساس این علائم، یک مهارت کلیدی برای هر کشاورز ذرت‌کار است.

بیشتر بخوانید : انواع بیماری‌های ذرت و راهکارهای مقابله با آن

نیاز آبی ذرت علوفه‌ای

ذرت علوفه‌ای که اکثراً برای تولید خوراک دامی کشت می‌شود نیاز به دقت کمتری نسبت به ذرت خوراکی دارد. به همین دلیل آبیاری کمتری برای ذرت علوفه‌ای انجام می‌شود.

نیاز آبی کلی ذرت علوفه‌ای بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلی‌متر در طول دوره رشد است. با این حال در مراحل مختلف رشد نیاز آبی آن متفاوت است که به تفکیک در جدول زیر آورده شده است.

ذرت علوفه‌ای در مرحله رشد رویشی و گل‌دهی بیشترین نیاز به آبیاری را دارد. اما از آنجایی که هدف از کشت آن تولید خوراک دام است و کیفیت دانه‌ها چندان مهم نیست، می‌تواند با آبیاری کمتر نیز به رشد خود ادامه دهد.

نیاز آبی ذرت خوراکی

ذرت خوراکی که بیشتر در آمریکای شمالی و جنوبی برای مصرف خوراکی انسان کشت می‌شود، نیاز به کنترل دقیق‌تری در مراحل کشت دارد. نیاز آبی کلی ذرت خوراکی بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلی‌متر در طول دوره رشد است که معادل ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ متر مکعب آب در هر هکتار می‌باشد.

جدول مقدار آبیاری ذرت خوراکی را در زیر مشاهده می‌کنید.

ذرت خوراکی نسبت به ذرت علوفه‌ای نیاز به آبیاری منظم‌تری به خصوص در فصل گرم و خشک دارد.

مدیریت تغذیه مایع در کنار آبیاری: یک تیر و دو نشان

آبیاری صرفاً رساندن آب به گیاه نیست؛ بلکه بهترین فرصت برای رساندن مواد مغذی به منطقه ریشه است. این روش که به «تغذیه‌-آبیاری» (Fertigation) معروف است، با استفاده از کودهای مایع، به گیاه اجازه می‌دهد تا همزمان با جذب آب، عناصر غذایی مورد نیاز خود را نیز دریافت کند. این کار بازدهی جذب کود را به شدت بالا می‌برد. هر مرحله از رشد ذرت، به ترکیب خاصی از عناصر غذایی نیاز دارد:

• مرحله اولیه (کاشت تا ۶ برگی): در این مرحله، توسعه یک سیستم ریشه قوی و سالم اولویت دارد. استفاده از کودهای مایع فسفر بالا به همراه هیومیک اسید مایع، به ترتیب به رشد ریشه و بهبود ساختار خاک کمک شایانی می‌کند. هیومیک اسید، دسترسی ریشه به عناصر موجود در خاک را نیز آسان‌تر می‌سازد.
• مرحله رشد سریع رویشی (۶ برگی تا ظهور گل تاجی): این دوره، اوج نیاز گیاه به نیتروژن برای ساخت ساقه و برگ‌های قدرتمند است. کودهای مایع ازت بالا در این بازه زمانی، رشد سبزینه‌ای گیاه را تضمین کرده و زمینه را برای یک فتوسنتز کارآمد فراهم می‌آورد.
• مرحله گلدهی و پر شدن دانه: پس از گرده‌افشانی، تمرکز گیاه بر روی پر کردن دانه‌هاست. پتاسیم در این مرحله نقشی حیاتی در انتقال قندها به دانه‌ها و افزایش وزن هزاردانه دارد. استفاده از کودهای مایع پتاس بالا در این دوره، کیفیت و کمیت محصول نهایی را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد. همچنین، کودهای اسید آمینه مایع می‌توانند به گیاه در تحمل تنش‌های محیطی مانند گرما کمک کنند.

برای یک برنامه غذایی کامل، می‌توان از محلول‌های تقویتی جامع نیز بهره برد. برای مثال، کودهایی مانند کود 10 ایکس شوک، طیف وسیعی از عناصر را فراهم می‌کنند، در حالی که کودهای تخصصی‌تر مانند کود پتاس بالا اکسپلود یا کود فسفر شوک به صورت هدفمند در مراحل خاص به کار می‌روند.

دور آبیاری ذرت

دور آبیاری ذرت همان فاصله زمانی آبیاری ذرت است که به نوع خاک، دما و رطوبت و سایر عوامل محیطی بستگی دارد. اما به صورت کلی در فواصل ۵ تا ۱۰ روزه آبیاری انجام می‌شود. به ویژه در مراحل مهمی مانند گلدهی و دانه‌بندی نباید غفلت صورت گیرد تا به محصولی باکیفیت و تناژ بالا برسیم.

بیشتر بخوانید : معرفی بهترین کود برای ذرت

میزان آبیاری ذرت در نواحی مختلف ایران

ایران کشوری با شرایط آب و هوایی متنوع است که کشت و آبیاری ذرت تحت تأثیر این عامل قرار می‌گیرد. با توجه به محدودیت منابع آبی در کشور و نیاز فراوان ذرت به آب، کشت آن با چالش‌های زیادی برای کشاورزان به همراه می‌باشد. داشتن اطلاعات زیر می‌تواند در کشت ذرت کمک‌کننده باشد:

مناطق گرم و خشک مانند جنوب و شرق ایران: دمای بالا و خشکی در تابستان این مناطق، باعث می‌شود که ذرت نیاز به آبیاری دقیق و مداوم داشته باشد. حتی اگر از نوع علوفه‌ای باشد.

مناطق معتدل مانند شمال غرب و استان‌های مرکزی ایران: در این مناطق به خاطر بارش‌های نسبتاً زیاد فصل بهار، در مراحل اولیه رشد ذرت نیاز کمتری به آبیاری می‌باشد، اما در مرحله پر شدن دانه‌ها باید آبیاری منظم‌تری صورت گیرد.

آبیاری ذرت به روش‌های مختلف

نکته جالب توجه اینجاست که ذرت به روش‌های مختلفی آبیاری می‌شود که جهت آشنایی شما عزیزان نحوه آبیاری ذرت با روش‌های مختلف و مدرن را توضیح داده‌ایم.

آبیاری غرقابی ذرت

این روش در مناطقی استفاده می‌شود که سیستم‌های آبیاری سنتی مانند قنات یا کانال‌های آبیاری مرسوم هستند. این روش آب زیادی مصرف می‌کند و به خصوص در مناطق خشک و کم آب هدررفت زیادی دارد و در بلند مدت به صرفه نیست.

آبیاری بارانی

سیستم‌های آبیاری بارانی آب را بر روی زمین می‌پاشند و مناسب مناطقی مانند استان‌های شمالی و فارس هستند که خاک مناسب و منابع کافی آب دارند.

آبیاری ذرت با نوار تیپ یا قطره‌ای

آبیاری ذرت با نوار تیپ یا همان آبیاری قطره‌ای به دلیل بازدهی بالا و مصرف کمتر آب در ایران محبوبیت پیدا کرده است. این روش با رساندن آب به ریشه گیاه، از هدر رفتن آب جلوگیری می‌کند و در استان‌های خشک و نیمه خشک ایران از جمله خراسان، یزد و کرمان بسیار مؤثر است. این روش با آب‌رسانی یکنواخت به ذرت، از هدر رفتن آب جلوگیری می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌ها و فرسایش خاک را کاهش می‌دهد.

آبیاری زیرسطحی

آبیاری زیرسطحی برای کشت ذرت یا محصولاتی که نیاز به آبیاری دقیق دارند راهی بسیار پربازده است. مزایایی از جمله صرفه‌جویی در مصرف آب، جلوگیری از بیماری‌ها، کاهش شسته شدن مواد مغذی خاک و بسیاری موارد دیگر، این روش آبیاری ذرت را در استان‌های خشک و نیمه خشک محبوب کرده است.

سخن آخر

با توجه به تنوع اقلیمی ایران و کمبود منابع آبی، نحوه آبیاری ذرت به چهار شکل قطره‌ای، زیرسطحی، بارانی و غرقابی صورت می‌پذیرد. بهترین روش آبیاری برای مزارع ذرت بستگی به عوامل مختلفی از جمله اقلیم، کیفیت خاک، دما و میزان نور خورشید دارد که با در نظر گرفتن تمام این عوامل می‌توان بهترین روش آبیاری ذرت علوفه‌ای و یا خوراکی را انتخاب کرد.

اگر شما تصمیم به کاشت ذرت دارید بهتر است با مهندسان کشاورزی مشورت کنید. مهندسین مجرب آل کود با دانش و تجربه بالا مشاوره‌های لازم را در مورد انتخاب کود مناسب و یا آبیاری ذرت ارائه می‌دهند.