وبلاگ
آب و هوای مناسب برای رشد زعفران
برکسی پوشیده نیست که زعفران ایران مرغوب ترین محصول جهان است ک در جهان شهرت دارد. دلیل این همه شهرت زعفران آب و هوای ایران به خصوص مناطق شمال شرق و جنوب شرق کشور است. زعفران قائنات بدون شک اصیل ترین زعفران دنیاست که در شهرستان قائن از توابع خراسان رضوی کشت می شود.
برای کشت زعفران باید معیارهای مختلفی را در نظر گرفت که مهم ترین آن ها شرایط آب و هوایی، کیفیت پیاز زعفران، آبیاری زعفران و … است. اما باید این نکته را بدانید که منطقه هایی با آب و هوای سرد و خشک بهترین منطقه جهت کشت زعفران هستند.
شهرستان های قائنات، تربت حیدریه، فیض آباد و … جزء بهترین مناطق جهت کشت زعفران می باشند. در ادامه این مطلب از آل کود با جزئیات بیشتری برای کاشت زعفران آشنا می شوید.
زعفران در کجا کاشت میشود؟
زعفران عمدتاً در مناطقی با آب‌وهوای نیمه‌گرمسیری و خشک، به‌ویژه در استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و شمالی ایران کشت میشود. در سطح جهانی نیز کشورهایی مانند اسپانیا، هند، یونان و افغانستان از تولیدکنندگان اصلی این محصول هستند.
ایران با اختلاف، بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است و بخش بزرگی از این محصول گران‌بها در مناطق شرقی کشور به دست می‌آید. این مناطق به دلیل داشتن تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد، شرایط ایده‌آلی برای رشد پیاز زعفران فراهم می‌کنند.
- بهترین مناطق ایران: شهرستان‌هایی مانند قائنات (که به پایتخت طلای سرخ معروف است)، تربت حیدریه، گناباد، فردوس و بجستان از مراکز اصلی تولید زعفران باکیفیت در ایران به شمار می‌روند.
- تولیدکنندگان جهانی: پس از ایران، کشورهایی مانند اسپانیا (به‌ویژه در منطقه لامانچا)، هند (در کشمیر)، یونان و افغانستان نیز در تولید زعفران نقش دارند، اما حجم و کیفیت تولید آن‌ها معمولاً با زعفران ایران قابل مقایسه نیست.
آب و هوای مناسب برای رشد زعفران
کیفیت پیاز زعفران، اصلی ترین محرک برای رشد زعفران
کیفیت پیاز زعفران به این دلیل اهمیت دارد که رشد زعفران را چند برابر می کند. پیاز زعفران اگر ضعیف یا بیمار باشد، محصول کمی می دهد که چیزی جز ضرر برای کشاورز ندارد. عمر مفید پیاز زعفران حدود 8 تا 10 سال است که بیشترین باروری از زمین زعفران بین سال های دوم تا هشتم است.
البته اگر با کوددهی درست همچون کود گلدهی زعفران شوک این اتفاق بیوفتد، در طی 10 سال زمین شما همواره پربار خواهد بود. با این تفاسیر دریافتید که خرید پیاز زعفران با کیفیت بالا، سرمایه گزاری طولانی مدت است و سوددهی عالی برای کشاورز دارد.
پس اطمینان حاصل کنید که پیاز زعفران را از مکان های معتبر خریداری کنید تا سرمایه گزاری شما در سال های آینده نتیجه دهد. همچنین پیاز زعفران اگر با کیفیت باشد، رشد علف هرز به حداقل می رسد که در پی آن محصول زمین زعفران افزایش می یابد.
بیشتر بخوانید : آموزش کاشت زعفران در خانه مرحله به مرحله
خاک مناسب برای کاشت زعفران
به طور کلی باید خاک زمین زعفران سبک با ذهکشی بالا باشد و چه بهتر که خاک زمین زعفران از نظر (ph) و علف هرز مورد آزمایش قرار بگیرد. بهترین خاک برای زمین زعفران 40 درصد شن، 40 درصد سیلیت و 20 درصد ماسه است که خاک لومی_شنی نام دیگر آن می باشد. گل زعفران برگ هایی نازک دارد که به همین دلیل در خاک های رسی اصلا رشد نمی کند زیرا نمی تواند به راحتی سراز خاک درآورد.
سله شکنی یکی دیگر از راهکارهای عالی برای زمین زعفران است. شاید بپرسید سله چیست که باید بگوییم وجود یک لایه ضخیم و نفوذ ناپذیر در سطح خاک را سله می گویند. این اتفاق برای زمین هایی با خاک نامرغوب می افتد که با ابزارهای کشاورزی همچون کولتیواتور، چهارشاخ، تیلر و کج بیل می توان این لایه سخت را از بین برد تا گل زعفران به راحتی رشد کند.
آب و هوا و دمای عالی برای کاشت زعفران
یکی از نکته های جالب درباره گل زعفران این است که این گیاه به سرما مقاوم است اما نه سرمای بیش از حد. گل زعفران در آب و هوا با دمای 37 درجه سانتی گراد در تابستان و منفی 18 درجه سانتی گراد در زمستان می تواند دوام بیاورد.
از این رو کاشت زعفران در جنوب غربی و جنوب کشور به دلیل گرمای بیش از حد اصلا امکان پذیر است مگر کاشت زعفران در گلخانه. به طور کلی بهترین منطقه ای برای رشد زعفران عالی است که تابستان هایی بدون باران با گرمای 37 درجه و زمستان هایی با حدود منفی 18 درجه داشته باشد.
مناطق بارانی به درد کاشت زعفران نمی خورد!!
به این موضوع دقت کنید که زعفران گیاه کم آبی است و در مناطقی که بارندگی زیاد است، رشد خوبی نمی کند. زعفران گیاهی است که در خشک سالی به خوبی دوام می آورد، بنابر این لازم نیست منطقه کاشت زعفران باران های مداوم داشته باشد.
گیاه زعفران در سال به 4 یا 5 بار آبیاری نیاز دارد که در مقاله بهترین روش برای آبیاری زعفران توضیحات کاملی را داده ایم. ولی دو مرحله اصلی آبیاری در کاشت زعفران لحاظ می شود که شامل مرحله گل آب و زاج آب می شود.
مرحله گل آب در ابتدای فصل پاییز انجام می شود که زمان برداشت زعفران است. زاج آب بعد از برداشت کامل گل زعفران از زمین است که باید در زمستان انجام شود. پس از گذشت این مراحل مابقی آبیاری زمین زعفران به صورت اختیاری است.
اگر در منطقه های بارانی زندگی می کنید بهتر است از کاشت زعفران در گلخانه بهره ببرید تا مدیریت بهتری در این زمینه داشته باشید. لازم به ذکر است که باران های شدید در تابستان سبب بیماری های قارچی در پیاز زعفران می شود.
آیا می دانستید ارتفاع زمین بر رشد زعفران تاثیر می گذارد؟
علاوه بر منطقه رشد زعفران، ارتفاع زمین نیز نقش مهمی در رشد زعفران دارد. بهترین ارتفاع زمین از سطح دریا برای کاشت زعفران حدود 1000 تا 2300 متر است. در این ارتفاع هوا معتدل تر و شرایط عالی برای رشد زعفران فراهم می شود.
آیا می توان در تمام منطقه های ایران زعفران کاشت؟
خیر، با اینکه زعفران ایران در جهان شهرت دارد اما فقط در بخشی از کشور می توان زعفران را کاشت. البته کاشت زعفران به روش گلخانه ای در دیگر مناطق انجام می شود اما اینکه در زمین های کشاورزی زعفران بکارید، امری محال است.
تصور کنید در غرب کشور که زمستان هایی بسیار سرد و سخت و تابستان هایی خنک دارد نمی توان کاشت زعفران در زمین را انجام داد. یا اینکه در جنوب کشور هوا بسیار گرم است و حتی در زمستان نیز دمای هوا بیش از 30 درجه است که مطمئناً زعفران در چنین آب و هوایی رشد نمی کند.
بیشتر بخوانید : تاثیر ذرات عناصر فسفر بر روی ریشه زعفران
کاشت زعفران به دو روش گلخانه ای و زمینی انجام می شود. تنها روشی که می توان در تمامی مناطق ایران زعفران کاشت، کاشت گلخانه ای زعفران است که توضیحاتی را درباره کاشت گلخانه ای زعفران در مقاله ای مجزا داده ایم.
کشت زعفران در گلخانه
کشت زعفران در گلخانه روشی نوین است که در آن پیازهای زعفران بدون نیاز به خاک و در محیطی کاملاً کنترل‌شده از نظر دما، نور و رطوبت پرورش داده می‌شوند. این روش برای مناطقی که آب‌وهوای مناسبی برای کشت سنتی زعفران ندارند، یک راه‌حل ایده‌آل است.
در این شیوه که به آن کشت ایروپونیک (هواکشت) نیز می‌گویند، پیازها در طبقه‌های مخصوص چیده شده و مواد مغذی مورد نیازشان از طریق مه‌پاشی و محلول‌های تقویتی تأمین میشود. این روش مزایا و معایب خاص خود را دارد:
- مزایا: کنترل کامل بر شرایط محیطی (دما، نور و رطوبت)، مصرف آب بسیار کمتر، کیفیت بالاتر محصول به دلیل عدم تماس با خاک و آلودگی، و امکان کشت در هر منطقه‌ای از کشور.
- معایب: هزینه اولیه بالا برای تجهیز گلخانه (سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، قفسه‌بندی، نور مصنوعی)، نیاز به دانش فنی دقیق و احتمال شیوع سریع بیماری‌ها در صورت عدم مدیریت صحیح.
به‌طور خلاصه، کشت گلخانه‌ای یک سرمایه‌گذاری تخصصی است که اگر درست انجام شود، می‌تواند بازدهی بسیار بالایی داشته باشد.
ولی به این موضوع توجه داشته باشید که کشت زعفران در گلخانه مستلزم دانش و تجربه بالا و البته صرف هزینه های زیاد جهت خرید ادوات و ابزار است. کشت زعفران در زمین های کشاورزی نیز ریسک های منحصر به خود را دارد.
زیرا در چند هکتار زمین نمی توان مدیریت دقیقی برای آب و هوا، بارندگی و … داشت پس بهتر است برای کاشت زعفران در زمین های کشاورزی، استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی را انتخاب کنید که قطب زعفران ایران هستند.
مراحل رشد زعفران
مراحل رشد زعفران شامل دوره خواب (تابستان)، دوره بیداری و ریشه‌زایی (اوایل پاییز)، دوره گلدهی (اواسط پاییز)، رشد برگ‌ها (زمستان) و در نهایت بازگشت به دوره خواب و زرد شدن برگ‌ها (اواخر بهار) است. درک این چرخه برای مدیریت صحیح مزرعه ضروری است.
- دوره خواب (تابستان): در طول تابستان، پیاز زعفران در خاک به حالت خواب یا استراحت فرو می‌رود. در این دوره هیچ فعالیت رشدی روی زمین دیده نمی‌شود و آبیاری در این زمان می‌تواند باعث فاسد شدن پیازها شود.
- دوره بیداری و ریشه‌زایی (اوایل پاییز): با خنک شدن هوا در اواخر تابستان و اوایل پاییز، پیازها از خواب بیدار شده و شروع به ریشه‌زایی می‌کنند. اولین آبیاری (که به آن “گل آب” می‌گویند) در همین زمان انجام میشود تا گیاه را برای گلدهی تحریک کند.
- مرحله گلدهی (پاییز): حدود دو تا سه هفته پس از اولین آبیاری، گل‌های بنفش زعفران از خاک بیرون می‌آیند. این دوره کوتاه، زمان برداشت محصول است که معمولاً به‌صورت دستی و قبل از طلوع کامل آفتاب انجام میشود.
- مرحله رشد رویشی (زمستان): پس از برداشت گل‌ها، برگ‌های سبز و نازک گیاه شروع به رشد می‌کنند. این برگ‌ها وظیفه فتوسنتز و تأمین انرژی برای پیاز مادر و تولید پیازهای دختری جدید را بر عهده دارند. آبیاری زمستانه (زاج آب) و کوددهی در این مرحله برای تقویت پیازها حیاتی است.
- بازگشت به خواب (بهار): در اواسط بهار، با گرم شدن هوا، برگ‌ها کم‌کم زرد شده و خشک می‌شوند. این نشان می‌دهد که پیازها تمام انرژی مورد نیاز خود را ذخیره کرده و دوباره برای دوره خواب تابستانی آماده می‌شوند.
تاثیرات بد آب و هوایی در کشت زعفران
حتما تا کنون اصطلاح سرمازدگی پیاز زعفران به گوش شما خورده است که دلیلش سرمای منفی 20 درجه می باشد. سوختگی پیاز زعفران هم در دمای بالای 40 درجه رخ می دهد که هر دو این عوامل سبب از بین رفتن زمین زعفران می شود.
زعفران کاران از سرگل های ضعیف خود شاکی هستند که دلیل اصلی این مسئله آب و هوای نامناسب منطقه کشت زعفران است ولی می توان با کود گلدهی زعفران شوک این ضعیف بودن را جبران کرد.
هزینه های درمان پیاز زعفران بر اثر قارچ فوق العاده گران است که به همین دلیل کشت زعفران در مناطق بارانی همچون شمال کشور اصلا درست نیست. زیرا هوای مرطوب قارچ تولید می کند و در نهایت پیاز زعفران مریض می شود.
نکته پایانی درباره منطقه رشد زعفران
اهمیت رشد زعفران یکی از دغدغه های کشاورزان است که پیشنهاد می کنیم در این زمینه اگر تازه کار هستید، حتما با یک مهندس کشاورزی مشورت کنید. کشت زعفران در هر منطقه ای صورت نمی گیرد ولی کشت گلخانه ای زعفران می تواند روش جایگزینی باشد.
زعفران در منطقه ای به خوبی رشد می کند که آب و هوای نیمه گرمسیری داشته باشد. تابستان هایی با گرمای مطلوب و زمستان هایی با سرمای معقول بهترین شرایط جوی را برای کشت زعفران مهیا می کنند.
آبیاری زعفران و کوددهی زعفران نیز از دیگر فاکتورهای مهم برای کشت زعفران هستند که کوددهی دقیق و درست می تواند افزایش تناژ محصول را به همراه داشته باشند. پس جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره بهترین مناطق رشد زعفران و چگونگی مراحل رشد می توانید با کارشناسان آل کود تماس بگیرید.