وبلاگ
چرا کشاورزان زمین را شخم می زنند؟
شخم زدن زمین از دیر باز در کشاورزی ایران بدلیل زیرو کردن خاک که هم برای تنفس خاک مهم است و هم عناصر غذایی را زیرو رو میکند تا منابع بهتری برای ریشه گیاهان فراهم شود وجود داشته است. اولین مرحله کاشت، داشت و برداشت در کشاورزی شخم زدن زمین است. کشاورزان پیشرو و نمونه معمولا در هنگام شخم زدن از اسید هیومیک به عنوان اصلاح کننده خاک استفاده می کنند برای مشاهده انواع اسید هیومیک کلیک کنید. در این مقاله به چرا کشاورزان زمین را شخم می زنند می پردازیم.
آل کود پیشرو در زمینه کشاورزی ارگانیک همواره در کنار کشاورزان بوده و حامی کشاورزی ارگانیک می باشد. کشاورزان می توانند از مشاوره رایگان توسط کارشناسان خبره آل کود بهره مند شوند.
چرا کشاورزان زمین را شخم می زنند : شخم زدن زمین کشاورزی یکی از مهم ترین کارها و اقداماتی است که می‌توانید قبل، حین و بعد از کشاورزی آن را انجام دهید. در واقع با این کار خاک را می‌توانید آماده‌تر کنید و محصولات سالم‌تری داشته باشید. مهم ترین علت برای شخم زدن خاک کشاورزی، نرم شدن خاک است تا آب راحت‌تر به داخل آن نفوذ پیدا کند.
بنابر این اگر خواستید شخم اولیه را انجام دهید باید هنگامی که گیاهان تازه کاشته شده‌اند، از ابزارهایی نظیر گاوآهن کمک بگیرید و سطح روی خاک را جا به جا کنید. با این کار خاک را بسیار حاصلخیز تر خواهید کرد و از آسیب رسیدن به محصولات‌تان نیز جلوگیری خواهید کرد. البته بعد از برداشت محصول نیز می‌توانید این کار را انجام دهید اما باید از دستگاه شخم کمک بگیرید و محصولات قبلی که بر روی خاک به جای مانده‌اند را به طور کامل جمع‌آوری کنید.
شخم زدن زمین بعد از کاشته شدن محصولات نیز می‌تواند به رشد گیاه کمک کند زیرا در این زمان شما با استفاده از وسایل مختلف، جلوی رشد علف‌های هرز و گیاهان اضافی را می‌گیرید و اجازه نمی‌دهید مواد مغذی صرفه گیاهان غیر مفید شوند. دقت داشته باشید؛ برای هموار کردن سطح زمین باید شخم ثانویه را انجام دهید. این کار را باید به صورت صحیح انجام دهید تا جلوی از دست رفتن محصولات را بگیرید.
بهترین زمان برای شخم زدن زمین کشاورزی
شخم زدن زمین کشاورزی را نباید در هر زمانی انجام دهید و باید حتما به عوامل مختلفی همچون فصل کاشت، شرایط خاک، نوع گیاه، شرایط اقلیمی و نوع محصول توجه داشته باشید و با توجه به آن‌ها کار شخم را انجام دهید.
شخم زدن زمین اگر در زمان مناسب و به صورت اصولی صورت نگیرد، می‌تواند آسیب جدی به بستر کشت و سلامت گیاهان وارد شود. اگر خاک زمین مورد نظرتان خشک است و آب به سختی به داخل آن نفوذ پیدا میکند، بهتر است پیش از کشت بذر حتما آن را شخم بزنید.
کشاورزان در چه فصل‌هایی زمین را شخم می‌زنند؟
پاسخ کوتاه: کشاورزان معمولاً زمین را در دو فصل اصلی شخم می‌زنند: پاییز (شخم پاییزه) برای آماده‌سازی زمین جهت کشت بهاره و بهار (شخم بهاره) برای کشت‌های تابستانه. دلیل اصلی این کار، بهبود ساختار خاک، مدیریت علف‌های هرز و آفات، و آماده‌سازی یک بستر ایده‌آل برای رشد بذر در فصل پیش رو است.
انتخاب بین شخم پاییزه و بهاره به عوامل مختلفی مثل نوع محصول، شرایط آب‌وهوایی منطقه و وضعیت خاک بستگی دارد. در ادامه هر کدام را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.
۱. شخم پاییزه: یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه برای فصل بعد
شخم پاییزه پس از برداشت محصول و قبل از شروع سرما و یخبندان انجام می‌شود. این نوع شخم برای کشاورزانی که قصد کاشت محصولاتی مانند ذرت، پنبه، چغندر قند یا گوجه‌فرنگی در بهار را دارند، بسیار مفید است.
دلایل اصلی انجام شخم پاییزه:
- تجزیه بقایای گیاهی: با زیر و رو کردن خاک، باقی‌مانده‌های محصول قبلی (مانند ساقه و ریشه) در خاک دفن می‌شوند و در طول زمستان فرصت کافی برای تجزیه و تبدیل شدن به مواد آلی را پیدا می‌کنند.
- مدیریت آفات و بیماری‌ها: بسیاری از لارو حشرات و عوامل بیماری‌زا در لایه‌های سطحی خاک زمستان‌گذرانی می‌کنند. شخم عمیق پاییزه آن‌ها را به سطح خاک آورده و در معرض سرمای شدید، یخبندان و پرندگان قرار می‌دهد که باعث نابودی تعداد زیادی از آن‌ها می‌شود.
- افزایش نفوذپذیری خاک: شخم پاییزه باعث نرم و پوک شدن خاک شده و به نزولات آسمانی (برف و باران) اجازه می‌دهد تا به راحتی در خاک نفوذ کنند. این کار به ذخیره رطوبت برای فصل بهار کمک شایانی میکند.
- صرفه‌جویی در زمان: با انجام شخم اصلی در پاییز، فشار کاری در بهار که زمان بسیار حساسی برای کشاورزان است، کاهش می‌یابد و می‌توانند با یک عملیات خاک‌ورزی سبک‌تر (مانند دیسک‌زنی)، زمین را به سرعت برای کاشت آماده کنند.
۲. شخم بهاره: آماده‌سازی نهایی برای کاشت
شخم بهاره درست قبل از زمان کاشت محصول انجام می‌شود. این روش برای محصولاتی که در اواخر بهار یا تابستان کشت می‌شوند یا در مناطقی که زمستان‌های بسیار سرد و طولانی دارند، مناسب‌تر است.
دلایل اصلی انجام شخم بهاره:
- آماده‌سازی فوری بستر بذر: این شخم خاک را نرم کرده و یک بستر مناسب و گرم برای جوانه‌زنی سریع بذر فراهم میکند.
- کنترل علف‌های هرز اولیه: با شخم بهاره، علف‌های هرزی که در ابتدای فصل رشد کرده‌اند، از بین می‌روند و محصول اصلی فرصت پیدا میکند تا بدون رقابت رشد کند.
- حفظ رطوبت در مناطق خشک: در مناطقی که بارندگی زمستانه کمی دارند، شخم پاییزه می‌تواند باعث خشک شدن خاک شود. در این شرایط، شخم بهاره به حفظ رطوبت باقی‌مانده در خاک کمک میکند.
- هوادهی به خاک: این کار باعث ورود اکسیژن به خاک شده و فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید را افزایش می‌دهد که به رشد بهتر ریشه کمک میکند.
در نهایت، انتخاب بهترین زمان برای شخم‌زنی یک تصمیم استراتژیک است که هر کشاورز با توجه به شرایط خاص مزرعه خود می‌گیرد تا بهترین نتیجه را از زمین خود دریافت کند.
تاثیر عوامل آب و هوایی بر زمان اجرای شخم
شخم زدن را باید در شرایط آب و هوایی مناسبی انجام دهید زیرا این امر می‌تواند تاثیر زیادی در مرغوبیت جنس خاک داشته باشد. به طور معمول میزان بارندگی کم، تأثیری در رطوبت خاک ندارد اما سطح زمین را به خوبی خیس میکند و همین امر موجب می‌شود عملیات شخم بهتر اجرا شود و خاک حاصلخیز شود.
مهم ترین اهداف شخم
- افزایش نفوذ پذیری خاک
- افزایش املاح مغذی موجود در خاک
- ورود بهتر آب و هوا به داخل خاک
- کاهش تبخیر آب به علت قطع شدن لوله‌های مویین
- فراهم کردن بستر مناسب کاشت
- جوانه‌زنی بهتر گیاه
- افزایش رشد محصولات
- افزایش مواد آلی موجود در زمین
- پوک شدن خاک
- نفوذ بهتر هوا و افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌ها
- راحت‌تر شدن حل مواد معدنی
- افزایش جذب املاح توسط ریشه گیاه
- انتشار بهتر ریشه در زمین
- از بین رفتن بیماری‌ها و آفات موجود در خاک
- نابود کردن علف‌های هرز
- حاصلخیز شدن خاک
رایج ترین روش‌های شخم زدن با استفاده از گاو آهن برگردان‌دار
- روش میانه
روش میانه به روشی از شخم زدن می‌گویند که از وسط زمین شروع می‌شود و در کنار زمین نیز به پایان می‌رسد. برای انجام دادن این روش شخم، در وسط زمین 1 پشته باید ایجاد شود. این روش را می‌توانید در زمین مورد نظرتان هر زمانی که خواستید انجام دهید و جا به جایی خاک را به حداقل برسانید.
- روش کناری
این روش جزء پرکاربردترین روش‌های شخم زدن است که از کناره‌های قطعه زمین شروع می‌شود و در میانه زمین نیز به اتمام می‌رسد. بعد از پایان عملیات شخم نیز یک قطعه جوی در زمین ایجاد خواهد شد.
- روش گردشی
یکی دیگر از انواع روش‌های شخم زدن زمین‌های کشاورزی روش گردشی است. این روش بیشتر در زمین‌هایی که شکل صاف و منظمی دارند اجرا می‌شوند. بنابر این اگر زمین مورد نظرتان صاف است و شیب‌های زیادی ندارد، بهتر است از این روش شخم زدن بهره بگیرید و کیفیت خاک‌تان را افزایش دهید.
- روش یک طرفه
برای انجام دادن این روش شخم باید از یک طرف و زمین کار را آغاز کنید و در طرف دیگر زمین نیز شخم را به پایان برسانید. در حال حاضر افراد زیادی از این روش برای رفع مشکلاتی همچون صرفه‌جویی در هزینه، هدر رفتن زمان، به هم خوردن تسطیح زمین و… بهره می‌گیرند.
- روش مداوم
زمانی که با استفاده از گاوآهن برگردان‌دار بخواهید زمین بزرگی را شخم بزنید باید برای جلوگیری از هدر رفتن زمان، ابتدا زمین مورد نظر را قطعه بندی کنید. سپس هر یک از آن قطعات را در مدت زمانی مشخص شخم بزنید. دقت داشته باشید اگر تعداد قطعات زمین بیشتر از 5 عدد باشد، باید از اولین قطعه شروع کنید و کار را به صورت منظم پیش ببرید.
بیشتر بخوانید : اسید هیومیک
نکات مهم برای شخم زدن زمین کشاورزی
- بعد از شخم زدن زمین مورد نظرتان، بهتر است کار کوددهی را هم انجام دهید تا خاک غنی و حاصلخیز شود.
- برای شخم زدن زمین‌های کشاورزی با ابعاد کوچک، بهتر است از شخم زدن با ادوات دستی بهره بگیرید.
- خاک‌های نرم را با استفاده از بیل زیر و رو کنید تا حاصلخیز شوند و علف‌های هرز نیز از بین بروند.
- اگر خاک زمین مورد نظرتان سفت و سخت است، از بیل‌ها و ابزارهای شخم نوک تیز بهره بگیرید.
- اگر در زمینه شخم زدن زمین کشاورزی مهارت و تجربه ندارید، بهتر است از افراد ماهر و متخصص کمک بگیرید تا شما را راهنمایی کنند.
- اگر زمین کشاورزی‌تان سبک است از دیسک‌های سنگین و یا گاوآهن قلمی بهره بگیرید.
- سعی کنید شخم زدن زمین را در زمانی مناسب انجام دهید تا زمین یا محصولات‌تان آسیب نبینند.
سخن پایانی چرا کشاورزان زمین را شخم می زنند
با شخم زدن زمین کشاورزی، محصولات و گیاهان می‌توانند رشد بهتری داشته باشند و اندام‌های تکثیری رویشی علف‌های هرز نیز آسیب جدی ببینند. البته همان طور که گفته شد؛ باید این کار را به صورت صحیح و اصولی انجام دهید تا نتیجه مطلوبی به دست آورید. مهم ترین و اصلی ترین هدف از انجام دادن شخم؛ شکستن سختی و سفتی خاک است زیرا سطح خاک اغلب زمین‌های کشاورزی به مرور زمان در اثر عوامل مختلفی همچون رفت و آمدهای زیاد، بارندگی، آبیاری، ساخت و ساز و… سفت می‌شود و کشت بذر بسیار مشکل خواهد شد.
شرکت آل کود ارائه دهنده انواع کودهای ارگانیک و کودهای شیمیایی مانند : کود گوگرد ، کود مولتی کمپلکس ، کود روی و غیره در ایران است ، جهت تهیه کود مورد نیاز خود و دریافت مشاوره با ما تماس بگیرید.