تغذیه درختان میوه
کشاورزان همواره به دنبال راهی برای افزایش کیفیت و باروری هر چه بیشتر محصولات باغی خود، برای ورود به بازار بین‌المللی فروش میوه ها هستند. در این راستا باید به این مورد توجه کرد که تمام موجودات زنده برای حیات خود احتیاج به مواد غذایی دارند که گیاهان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. تغذیه درختان میوه و سایر گیاهان برای یک رشد مطلوب باید مناسب وطی برنامه غذایی دقیق و در زمان صحیح انجام شود. که این مسئله باید با توجه به اقلیم خاک زیر کشت توسط کشاورز مورد توجه و بررسی قرار گیرد.
روش‌های نمونه گیری باغات
روش‌های نمونه گیری دقیقی برای تعیین مواد مغذی موجود و کمبود‌ها وجود دارد. که بهترین آن ارزیابی برگ میوه و تحلیل خاک است. روش ارزیابی هر دو را در ادامه به اشتراک می‌گذاریم:
ارزیابی برگ میوه: در این روش برای هر نمونه ۷۰ تا ۱۰۰ عدد برگ از قسمت‌های تاج درخت، از بین برگ‌های سالم و بدون بیماری در زمان ۷ الی ۱۲ هفته پس از شکوفایی کامل گل یا حدود یک ماه قبل از برداشت تهیه می‌شود. (در این روش باید توجه شود، ارقام و واریته‌های مختلف باهم مخلوط نشوند) و بعد از شستشوی کامل برگ‌ها و خشک کردن در هوای آزاد آن‌ها را به آزمایشگاه برده و مورد تجزیه قرار می‌دهند.
آزمایش خاک: نمونه برداری از خاک معمولا در پاییز و بهار انجام می‌شود، به این صورت که ۴۰۰ گرم از خاک مزرعه که نماینده تمام خاک آن منطقه است را آزمایش می‌کنند و شرایط غنی و فقیر بودن خاک را از نظر عناصر مورد نیاز بررسی می‌کنند. آزمایش خاک برای درک بهتر شما از مواد خاکی بسیار کمک کننده خواهد بود.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه انواع خاک می‌توانید لینک زیر را مطالعه کنید:
عناصر و کودهای مورد نیاز درختان میوه
درختان میوه به طور کلی به ۱۶ عنصر برای رشد خود احتیاج دارند، که مهم ترین آن‌ها عناصر درشت مغذی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم) هستند. البته نمی‌توان منکر نیاز حیاتی درختان میوه به عناصر میکرو نیز شد، از این رو در برنامه غذایی درختان میوه همواره دسته‌ای از عناصر ماکرو و میکرو به شکل کودهای حیوانی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
نیتروژن
نیروژن یا ازت به عنوان پر مصرف‌ترین عنصر در گیاهان نقش به سزایی در سبزینگی درختان دارد، که موجب شادابی درخت شده و میزان رشد آن‌ها را افزایش می‌دهد. در حالی که کمبود این عنصر باعث زردی برگ‌های مسن و در نتیجه حرکت به سمت برگ‌های جوان تر می‌شود. و مسبب توقف در رشد گیاه و ریزش بی موقع برگ‌ها و کم و کوچک شدن اندازه میوه و افتادن میوه از شاخه قبل از رسیدن کامل خواهد شد.
مناسب ترین کود حاوی ازت برای درختان میوه کود سولفات آمونیوم است که با ۲۰٪ ازت نیاز درخت را به این عنصر تامین می‌کند. توصیه می‌شود که مصرف ازت را در سه مرحله انجام دهید. یک بار قبل از زمان شکوفه دهی که زمان اوج نیاز درخت است و دیگری در وقتی که میوه‌ها شروع به رشد کردند و اندازه بسیار کوچک دارند، و آخرین مرحله در زمان رشد کامل میوه استفاده کنید.
نکته: اشکال دیگر کودهای نیتروژنه مانند اوره با ۴۶٪ نیتروژن و فسفات و نیترات آمونیوم با ۳۳ ٪نیتروژن نیز در درختان میوه مورد استفاده هستند.
فسفر
مصرف این عنصر باعث بالا رفتن کیفیت و درخشندگی میوه ها شده و دوره نگهداری در انبار را طولانی‌تر می‌کند. همچنین کمبود این عنصر سبب کلفتی پوست و ایجاد حفره و تو خالی شدن میوه‌ها و مات شدن رنگ برگ‌ها خواهد شد.
بهترین زمان برای مصرف کودهای حاوی فسفر مانند: سوپر فسفات ۲۰٪ و دی فسفات آمونیوم ۴۶٪ قبل از شکوفه دهی در مناطق جنوبی در بهمن ماه در فاصله ۴۰ تا ۵۰ سانتی ریشه انجام می‌گردد.
پتاسیم
پتاسیم عنصر رشد گیاهان است که نقش مهمی در فتوسنتز، باز و بسته شدن روزنه ها و مقاوم کردن میوه‌ها نسبت به بیماری‌ها و ترکیدگی پوست و عوامل محیطی دارد.
کودهای پتاس بالا مانند: سولفات پتاسیم ۲۲٪و نیترات پتاسیم ۴۴٪ را باید در اواخر زمستان قبل از شکوفه دهی استفاده کنید.
کودهای میکرو
از جمله عناصر کم مصرف مورد نیاز مرکبات: کلسیم، منیزیم، آهن، روی، منگنز، بر و مس هستند. این عناصر با این که در دسته عناصر کم مصرف قرار دارند، بسیاری از عملیات‌های گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای مثال: کم شدن آهن و روی و منگنز برگ‌های درختان را زرد می‌کند و علاوه بر کاهش باروری، موجب خالی شدن سر شاخه‌های درخت شده و توان درخت را کاهش می‌دهند.
بهترین زمان برای استفاده از این دسته از کودها در زمستان و در محل ریشه‌های مویین گیاه است. که توصیه می‌شود؛ به همراه کودهای حیوانی و به صورت چالکود زیر قطره چکان مصرف شود و یا بعد از برداشت محصول و قبل از باز شدن جوانه به صورت محلول پاشی تحت مصرف درخت قرار گیرند.
کودهای حیوانی
این کود که از بهترین روش‌های تغذیه برای کشاورزی ارگانیک است، از پسماند فضولات حیوانات تشکیل می‌شود و عملکرد مناسبی در بهبود ساختار فیزیولوژیک خاک دارد، تا ریشه بتواند بهتر تنفس کند و در نتیجه گسترش یافته و رشد کند. علاوه بر این کودهای حیوانی قدرت نگهداری آب و افزایش نفوذ پذیری و هوا دهی خاک را افزایش می‌دهد.
چال کود طرحی نو برای تغذیه درختان میوه
روش چالکود یک روش برای جایگزینی کودها به صورت موضعی بوده، که در این روش در نزدیک ریشه چاله‌هایی حفر می‌کنند و سپس آن‌ها را با مخلوط کودهای شیمیایی و آلی پر می‌کنند، این روش دارای مزایای زیر است:
● چاله‌های پر شده با مواد آلی مکانی فاقد آهک بوده که به ریشه امکان این را می‌دهند که به راحتی عناصر کم مصرف مانند آهن را، اگر چه در سطح محدود جذب کند.
● با استفاده از این روش مشکل علف‌های هرز تا حد زیادی کاهش یافته و در صورتی که کودهای دامی منبع عمده بذر علف‌های هرز هستند، در چاله ریخته شوند، علف‌ها مکانی برای رشد نخواهند یافت.
● کودهای شیمیایی غیر متحرک در صورت استفاده به صورت چالکود به راحتی توسط آبیاری به اعماق چاله رفته و در دسترس ریشه درختان قرار می‌گیرد.
درختان گیاهان دائمی هستند و هر ساله تراکم ریشه در اطراف چالکود نسبت به سال قبل بیشتر می‌شود و ریشه سطح تماس بیشتری با این منطقه غنی از کود خواهند داشت، در نتیجه کارایی کود افزایش یافته و مقدار کود مصرفی را می‌توان کاهش داد و به صرفه تر عمل کرد.
چگونگی اجرای چالکود برای درختان میوه با تراکم کم
در این باغ‌ها چاله‌هایی با قطر ۳۰ تا ۵۹ سانتی متر در صورت استفاده از بیل و کلنگ و به قطر ۳۹ سانتی متر و با استفاده از دستگاه به عمق ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی متر به تعداد ۲ تا ۴ چاله برای درختان میوه بیش از ده سال قدمت در قسمت سایه انداز درختان برای دسترسی بیشتر ریشه‌های جوان و فعال با استفاده از مخلوطی از برگ و کمپوست و یا کودهای شیمیایی پر می‌کنند و با لگد کردن تا حد زیادی آن را فشرده کرده و آبیاری می‌کنند، تا مواد غذایی در چالکود تثبیت شوند.
چگونگی اجرای چالکود برای درختان میوه با تراکم بالا
تغذیه درختان میوه درباغ‌هایی با تراکم بالا متفاوت است. با توجه به فاصله کوتاه بین درختان استفاده از روش چالکود به صورت حفر کانال است. به این صورت که ابتدا کانال‌هایی به عمق ۶۰ تا ۱۲۰سانتی متر و عرض ۶۰ الی ۱۰۰ سانتی متر با طول دلخواه حفر می‌کنند و بعد از ریختن شاخه‌های خشکیده درختان و ضایعات مزرعه در هر کانال به ازای هر متر کانال از ۳ تا ۵ کیلوگرم علف هرز یا کلش جو یا گندم می‌ریزند و ۳۰۰ گرم کود اوره روی کلش‌ها ریخته و سپس کود حیوانی با توجه به نوع درخت و ابعاد کانال ۴۰ تا ۱۲۰ تن در هکتار ریخته می‌شود. در این زمان می‌توان از کودهای فسفاته و ۴۰۰ گرم پتاس و ۱۰۰۰ گرم گوگرد کشاورزی و در صورت کمبود آهن اسید سولفوریک رقیق شده با آب به میزان ۲۹ تا ۲۵ میلی لیتر استفاده شده و در آخر آبیاری به صورت غرقابی انجام می‌شود.
نکات مهم در زمان مصرف کودهای درختان میوه
● برای افزایش میوه در محصولاتی مانند گردو، بادام و فندق و پسته محلول پاشی عناصر غذایی محتوای اوره هر یک با غلظت ۵ بار در پاییز پس از برداشت محصولات و در بهار پیش از باز شدن غنچه ها مفید است.
● محلول پاشی درختان میوه در فصل حداکثر تا ۲۹ روز قبل از رشد جوانه ها باید متوقف شود، در غیر این صورت محلول پاشی موجب سوختگی در درختان خواهد شد.
● در باغ هایی که میزان بر در خاک و آبیاری زیاد است، به مصرف سولفات روی توجه بیشتری شود. تا از میزان مسمومیت بر بکاهد و به دلیل ایجاد حالت خمیری به هیچ عنوان کود سولفات روی را با کود اوره مخلوط نکنید.
● همچنین مصرف بر در خاک‌های شور توصیه نمی‌شود.
● در هنگام ظهر و اوایل رشد و تشکیل میوه نباید کودها را به صورت محلول پاشی استفاده کرد.
● به علاوه محلول پاشی در فصل پاییز باعث ذخیره مواد غذایی در درختان میوه برای استفاده در فصل بعدی رشد می‌شود.
نتیجه گیری
مصرف کودها اعم از شیمیایی و زیستی و آلی امروزه در امور کشاورزی و باغداری یک دستاورد بزرگ برای فعالان در این زمینه است، که با این روش می‌توانند به میزان قابل توجهی محصولات خود را از نظر کمی و کیفی ارتقاع داده و علاوه بر رسیدن به سود بیشتر، وارد بازار جهانی صادرات میوه به کشور‌های دیگر شوند. تغذیه درختان میوه یک امر مهم و ضروری برای به ثمر رساندن و تولید محصول سالم است که به هیج وجه نباید توسط کشاورزان نادیده گرفته شود.
با تشکر از توجه شما جهت افزایش سطح علمی و تجربی آل کود ما را از نظرات، پیشنهادات و بخصوص انتقادات سازنده خود بهره مند سازید.
بدون دیدگاه