لازم است برای افزایش کیفیت محصولات کشاورزی مختلف و رسیدن به میزان برداشت مطلوب، درباره مراحل رشد آن ها اطلاعات کافی داشته باشیم. در این مقاله شما با مراحل رشد گندم آشنا می‌شوید.
گیاه گندم چه ویژگی هایی دارد؟
گندم از غلات مهمی است که بخش بزرگی از غذای مردم جهان را تشکیل می‌دهد. گندم یک محصول استراتژیک است و رسیدن به خودکفایی در تولید آن از دغدغه های همه کشورهاست. در ایران به دلیل اهمیت کشت گندم، تقریبا نیمی از مزارع تحت کشت این گیاه هستند.
گندم از خانواده گرامینه ها و شاخه گندمیان است و گیاهی تک لپه، علفی و یکساله است که دارای دو نوع وحشی و اهلی است. گندم دارای کربوهیدرات فراوان است که مصرف آن برای بدن انسان ضروری بوده و مواد مغذی و فیبر را تامین می‌کند.
بیشتر بخوانید: کود برای درشت شدن میوه هلو
دانه های گندم از ترکیباتی مثل پروتئین، نشاسته، فیبر و سلولز تشکیل شده اند. از نظر شکل اندازه دانه های گندم متفاوت است و اندازه ای بین ۵ تا ۸ میلی متر دارند. عرض دانه ها حدود ۲و نیم میلی متر و میانگین وزن آن ها بین ۲۰ تا ۶۰ میلی گرم است.
رنگ دانه ها بژ یا نخودی است و در بعضی گونه ها رنگ قرمز هم دیده می‌شود که به گندم سرخ معروف است.
گیاهشناسی گندم
برای آشنایی و شناخت بهتر مراحل رشد گندم لازم است درباره ساختار و بخش های تشکیل دهنده آن اطلاعاتی داشته باشیم. هر کدام از بخش های ساختاری گیاه گندم نقش مهمی در مراحل رشد دارد.
ریشه: ریشه گیاه گندم افشان گونه هستند و شامل چند گروه هستند. ریشه اولیه در هفته های ابتدایی رشد جوانه تشکیل شده و وظیفه تامین مواد مغذی برای جوانه را به عهده دارد. ریشه های ثانویه تا زمانی که رشد گیاه به پایان برسد مواد و ترکیبات غذایی گیاه را تامین می‌کنند. این ریشه ها نسبت به ریشه اولیه ضخامت بیشتری دارند. ریشه های دائمی بخش دیگری از ریشه گندم را تشکیل می‌دهند که در مرحله چهاربرگی تشکیل می‌شوند.
ساقه وپنجه: ساقه گندم دارای قسمت هایی به اسم گره و میان گره است. به انشعابات جانبی ساقه های گندم، پنجه می‌گویند. پنجه ها در نزدیک خاک انشعاباتی تشکیل داده و پنجه های جدید را به وجود می‌آورند. باید بدانید همه پنجه ها به دانه تبدیل نمی‌شوند و بعضی نابارور هستند. قدرت پنجه زنی یعنی میزان تبدیل پنجه ها به گل و دانه که با توجه نوع گندم متفاوت است.
گل آذین: گل اذین قسمتی از گیاه گندم است که از نوع خوشه و سنبله بوده و که سنبله خود ادامه ساقه است و از یک محور اصلی تشکیل شده است. روی این محور سنبلچه ها تشکیل می‌شوند که در میان آن ها گلچه قرار دارد که محل تشکیل اندام های نرو ماده گیاه است.
دانه گندم: دانه به اشکال مختلفی مثل دایره، بیضی و تخم مرغی است. طول دانه ها در حدود ۱۰ میلی متر و عرض آن ها بین یک تا چهار میلی متر متغیر است.
مراحل رشد گندم
بعد از آشنایی با قسمت های اصلی و مهم گیاه گندم، نوبت بررسی مراحل رشد گندم است. شناخت مراحل رشد گندم برای کشاورزان ضروری است و به آن ها این امکان را می‌دهد که در مواقع لزوم تصمیمات مهم و تاثیرگذار اتخاذ کنند. در بین کشاورزان برای مراحل رشد گندم دو نوع سیستم وجود دارد. زیدوکس و فیکس.
سیستم زیدوکس مراحل را با جزییات بیشتری عنوان می‌کند و برای مقالات علمی مناسب است. مراحل رشد گندم به طور کلی به شرح زیر است:
جوانه زنی: اولین مرحله رشد گندم بعد از کاشت است که خود شامل سه مرحله است: جذب آب بوسیله دانه، آغاز جوانه زنی و خارج شدن جوانه به سمت خاک. اولین قسمت گیاه که از بذر خارج می‌شود ریشه چه است که با رشد گیاه سیستم ریشه ای اولیه را تشکیل می‌دهد. دمای مناسب برای گیاه در این مرحله بین ۰تا ۲۲ درجه است.
نمو برگ های گیاه: دانه نهفته گندم دارای سه سلول است که بعد از جوانه زدن باعث ظهور برگ می‌شوند. میزان برگ هایی که رشد می‌کنند تاثیر زیادی روی تولید محصول دارد. برگ ها برای رشد به دمای مناسب نیاز دارند که حداقل آن صفر و بیشترین دما ۳۸ درجه است.
پنجه زنی: مرحله پنجه زنی سومین مرحله از مراحل رشد گندم است. مدت زمانی کوتاه بعد از رویش گیاه گندم، رشد طولی ساقه متوقف می‌شود و در نزدیکی سطح خاک گره انشعاب به وجود می‌آید. این پنجه ها زمانی به وجود می‌آیند که گیاه دارای برگ باشد. پنجه های دوم از گره برگ پنجه های اول تشکیل می‌شوند و ممکن است پنجه های سوم نیز از پنجه دوم به وجود بیاید. تعداذ این پنجه ها به نوع گندم وابسته است. گندم در شرایط تنش زای محیط تعداد کم تری پنجه تولید می‌کند.
ساقه دهی: این مرحله با افزایش حرارت آغاز شده و با یک گره در پایین ساقه شروع می‌شود و تا تشکیل غلاف روی بالاترین قسمت گیاه ادامه دارد. این مرحله نیاز آبی بالایی دارد. رشد ساقه با رشد گره ها انجام می‌شود و باعث افزایش تشکیل برگ هم می‌شود.
غلاف رفتن گندم: برگ پرچم در گیاه گندم آخرین برگ تشکیل شده است که قبل از خوشه دهی به وجود می‌آید. رشد این برگ نشان می‌دهد که به اصطلاح گندم به غلاف رفته است.
خوشه دهی: طول روز و میزان درجه حرارت عواملی هستند که روس آغاز خوشه دهی تاثیر دارند. این مرحله اگر زود انجام شود باعث آسیب دانه ها می‌شود و اگر دیرتر شروع شود باعث قرار گرفتن در خشکی و دمای زیاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: کود کامل 10X برای رشد و باردهی گوجه فرنگی
گلدهی گندم: پس از پایان خوشه دهی، مرحله رشد رویشی به پایان می‌رسد و گلدهی آغاز می‌شود. این مرحله نیز به دمای روز بستگی دارد.
پر شدن دانه: این مرحله بعد از گرده افشانی شروع می‌شود. شامل دو بخش حالت خمیری و حالت شیری است.
سخت شدن دانه: در این مرحله رنگ دانه کاملا زرد می‌شود و دانه ها سخت می‌شوند. در این مرحله محصول آماده برداشت است.
بدون دیدگاه